BİRLEŞTİRİLMİŞ GENELGELER DİZİNİ

Hukuki Danışmanlık - 27293

Ankara, 22.07.2020

Özü: Tescil Edilmiş Araçların Her Türlü Devirleri ile Kiralama ve Rehin İşlemleri

 

 

G E N E L G E
(39)

 NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

 NOTERLİĞİNE

Bilindiği üzere; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddesinin (d) bendi gereğince, tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri 01.05.2010 tarihinden itibaren noterler tarafından elektronik ortamda yapılmaktadır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 131 inci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere araçların satış, devir ve tescil hizmetlerine dair iş ve işlemler ile bu hususlarda yetkili ve görevli birimler hakkındaki usul, esas, şekil ve şartlara ait hükümler de 31 Ocak 2018 ta­rihli ve 30318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik” te yer verilmiştir.

Birliğimizce yayımlanan, Karayolları Trafik Kanunu kapsamına giren tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleriyle ilgili konuları kapsayan genelge ve genel yazıların bir­leştirildiği bu genelge, Yönetim Kurulunun 20.07.2020 tarihli toplantısında görüşülerek kabul edilmiştir.

 

I-SATIŞLARDA/DEVİRLERDE UYGULANACAK USUL:

1-Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinin noterliklerde yapılması zorunluluğu:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddesinin (d) bendi ile Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi hükümleri gereğince;

Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinin sadece noterliklerde yapılması zorunlu olup, noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devir işlemleri geçersizdir.

2-Satış ve devir için aranacak koşullar:

Bu araçların satış ve devirleri, satış veya devri yapılacak araçtan dolayı;

Motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı,

Vergi cezası ve trafik idari para cezası,

25/6/2010 tarihli ve 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 30 uncu maddesine göre verilen idari para cezaları ile geçiş ücreti borcu, Araç üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt, Bulunmadığının,

Trafikten çekilmiş veya çekilecek araçlar hariç olmak üzere aracın geçerli muayenesi ile zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunduğunun,

tespit edilmesi halinde noterler tarafından yapılır.

Karayolları Trafik Kanununun 36 ncı maddesinde 19.02.2014 tarihinde yapılan değişiklikle trafikten çekilmiş veya çekilecek araçlar hariç olmak üzere geçerli bir araç muayenesi bulunmaması satışa engel hal olarak kabul edildiğinden, geçerli bir araç muayenesi bulunmayan araçların satış veya devir işlemleri yapılamayacaktır.

3-Satış ve devir işlemlerinin tescil belgesine göre yapılacağı ve tescil belgesi­nin zayi olduğunun bildirilmesi halinde uygulanacak usul:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince, satış veya devir işlemi;

-Araca ait tescil belgesi veya geçerlilik süresi bitmemiş olmak kaydıyla araç tesciline ilişkin geçici belge,

-Bu belgelerin zayi olduğunun ilgilisi tarafından beyan edilmesi ve zayi bilgisinin ilgili kolluk birimi tarafından elektronik ortamdaki kayıtlara işlendiğinin noterlerce anlaşılması ha­linde elektronik ortamdaki tescil kayıtları,

Esas alınarak yapılır.

Satış sırasında araç sahibi adına düzenlenmiş araç tescil belgesinin zayi olduğunun beyan edilmesine karşılık, zayi bilgisinin elektronik ortamda görülmemesi halinde, araç sahibi kolluk birimine yönlendirilecek, zayii bilgisi elektronik kayıtlara eklendikten sonra aracın satış veya devir işlemi yapılacaktır.

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesi hükmüne göre; araç tescil belgesi, araca ve araç sahibine ilişkin bilgileri içeren ve tescile yetkili olanlar tarafından düzenlenen belgedir. Trafikten çekilmiş ya da çekilecek araçlar hariç diğer tüm araçların tescil belgesinin basılabilmesi için aracın zorunlu mali so­rumluluk sigortası ile muayenesinin bulunması zorunludur.

Noterler tarafından yapılan araç satış veya devir işlemlerinin tamamlanmasıyla tescil işlemleri de aynı anda yapılır ve araç tescil belgesi basılır. Bunlara ilişkin bilgiler elektronik ortamda saklanır. (Yönetmelik madde 18, fıkra 12)

4-Tescil belgesi ile bilgisayar kayıtları arasında farklılık ya da eksiklik veya yanlışlık bulunması halinde yapılacak işlem:

Farklılık halinde:

Noterlerce yapılacak satış veya devir işlemi sırasında, araca ait tescil belgesi veya tescile ilişkin geçici belge üzerindeki bilgiler ile aracın elektronik ortamdaki kayıtları arasında farklılık olduğunun anlaşılması durumunda, elektronik ortamdaki kayıtlar esas alınır.

Eksiklik ya da yanlışlık halinde:

Tescil belgesi ve aracın elektronik ortamdaki bilgilerinde, eksiklik veya yanlışlıklar ol­duğunun anlaşılması halinde, satış ve devir işlemleri yapılmadan önce eksik veya yanlış olan bilgilerin, Birliğimizce yayımlanan ve zaman zaman güncellenen Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar içinde yer alan “Hatalı / Eksik Tescil İşlemlerinin Düzeltilmesi" bölümünde belirtilen doğrultuda düzeltme iş­leminin yapılması gerekir.

Eski ruhsatlarda “koltuk sayısı (istiap haddi)” olarak geçen ibare yeni ruhsatlarda “sü­rücü dâhil koltuk sayısı” olarak değiştirildiğinden ve bunun sonucu olarak sistemdeki mevcut koltuk sayısı değerleri 1 (bir) adet arttırıldığından; satış işlemi başlangıcındaki “Araç Plaka Sorgusu” sonucu gelen bilgilerde koltuk sayısı ruhsatta bulunan sayıdan 1 (bir) adet fazla gözüküyor ise satış işlemine devam edilecektir.

5-Araç satış veya devir işleminin Gelir İdaresi Başkanlığına yapılacak bildirimi:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince; satış veya devir işlemi noterler tarafından elektro­nik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığına, elektronik ortamda bildirimin mümkün olmaması ha­linde ise üç iş günü içerisinde ilgili vergi dairesine yazılı olarak bildirilir.

6-Sefer görev emri bulunan araçlarda yapılacak işlemler:

Satış veya devri yapılacak olan aracın elektronik kayıtlarında sefer görev emri bulun­duğuna dair kayıt olması halinde, noter araç sahibinden "Sefer Görev Emri" belgesini isteye­rek, belgenin arka yüzündeki kimlik ve adres bilgilerini yeni sahibi adına doldurup imzalattı­rarak tebliğ edecek, tebliğ edilen sefer görev emrinin bir sureti / aracın yeni sahip bilgisi elekt­ronik ortamda, elektronik ortamda bildirimin mümkün olmaması halinde ise yazılı olarak Milli Müdafaa Mükellefiyeti Komisyonu kararının alındığı İl Valiliğine (İl Afet ve Acil Durum Müdür­lüğüne) gönderilecektir. (Milli Müdafaa Mükellefiyeti Komisyonu'nun adı Sefer Görev Emrinin sağ alt köşesinde yer almaktadır). (Yönetmelik madde 18, fıkra 11)

Sefer görev emrinin kaybedilmesi halinde yapılacak işlemler:

Satıcı tarafından sefer görev emrinin zayi edildiğinin bildirilmesi durumunda ise, araç sahibi satışın yapılacağı noterin bulunduğu yerdeki Afet ve Acil Durum Müdürlüğüne yönlen­dirilerek, zayii olan Sefer Görev Emrinin örneği temin edilecek ya da Milli Müdafaa Mükellefi­yeti Komisyonu kararının alındığı ilin Afet ve Acil Durum Müdürlüğünden faks yoluyla temin edilmek suretiyle Sefer Görev Emri alıcıya tebliğ edilecektir.

Milli Savunma Bakanlığı Seferberlik Dairesi Başkanlığınca Birliğimize gönderilen 08.05.2015 gün ve 50694522-1710-79-15/Loj.Sef.Ş. sayılı yazıda da “Sefer görev emirli araç sahipleri araçlarını satmak için noterlere başvurduklarında sefer görev emirlerini (SGE) ibraz etmek zorundadırlar. Fakat bazı durumlarda sefer görev emirleri araç sahiplerince kaybedil­mekte ve araç satışında sıkıntılar yaşanabilmektedir. Sefer görev emirlerini kaybeden vatan­daşlar il afet ve acil durum müdürlüklerine başvurduklarında SGE ’lerinin tıpkıçekimlerini ala- bilmekteler, kendilerine sistemden tekrar çıktı verilmemektedir.

Bu gibi durumlarda vatandaşlar noterlere tıpkıçekim ve belgegeçer şeklindeki sefer görev emirlerini beyan etmektedir. Noterlerin, araç ruhsatları ile ibraz edilen SGE ’lerde (asıl, tıpkıçekim, belgegeçer) yazan şasi numarası, motor numarası, araç cinsi bilgilerini kontrol ettikten sonra işlem yapması ve komisyon kararını alan valiliğin il afet ve acil durum müdür­lüğüne önlü arkalı tıpkıçekimini göndermesi gerekmektedir. İl afet ve acil durum müdürlükleri noterler tarafından gönderilen yeni sahip bilgilerini Seferberlik Bilgi Sistemine girmektedirler.

Bu kapsamda vatandaşların araç satışında problem yaşamaması ve mağdur olma­ması adına konunun tüm noterlere bildirilmesini tensiplerinize arz ederim. ” denildiğinden sefer görev emri belgesinin kaybolduğunun bildirilmesi halinde, yukarıdaki açıklama­lar doğrultusunda işlem yapılması gerekmektedir.

Sefer görev emri bulunan iş makineleri:

Sefer görev emri bulunan iş makinelerinin satış veya devir işlemlerinde de yukarıda yapılan açıklamalara göre hareket edilecektir.

 

II-SATIŞ VE DEVİR İŞLEM TÜRLERİ:

7-Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tescil edilen araçların satış veya devri:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince; Cumhurbaşkanlığı araçlarından kendilerince belir­lenenler ile Milli İstihbarat Teşkilatı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, diplomatik ve konsüler misyonlar ile uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik ve konsüler muafiyeti bulunan mensuplarının ve güvenlik gerekçesiyle İçişleri Bakanının onayıyla kapsama alınacak araçların her türlü tescil işlemi ile belge ve pla­kalarını verme işlemi, araçların özel tahsisli plaka işlemleri ve tüm sivil plaka işlemleri Emni­yet Genel Müdürlüğü ve bağlı trafik tescil kuruluşlarınca yapılır, araç tescil belgesi ve plaka basım talep belgesi verilir.

Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tescil edilecek bu araçların;

-Satış ve devirlerinin yapılabilmesi için EGM tarafından trafikten çekilmesi gerekir.

-Satış veya devirlere ilişkin sözleşmeler noterler tarafından yapılır. (Trafikten çekilen “Resmi plakalı EGM tescilli araç” bilgisi sistemde görüldükten sonra “Resmi plakalı EGM tescilli araç” satış türünden satış işlemi yapılır.)

-Satışın yapılması neticesinde araç tescil belgesine ilişkin değerli kâğıt bedeli noter tarafından tahsil edilmeksizin alıcı adına iki adet "Tescile İlişkin Geçici Belge" düzenlenir.

-Belgeler noterce onaylandıktan sonra bir adedi araç sahibine verilir, bir adedi ise sa­tış sözleşmesi ve diğer belgelerle birlikte noterlikte muhafaza edilir.

-Bu araçların tescili ile tescil belgesi ve plaka verme işlemleri Emniyet Genel Müdür­lüğü tarafından gerçekleştirilir.

 

8-İş makinelerinin satış ve devirleri:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince; iş makinelerinin satış ve devirleri de, araç üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş araç tescil belgesi esas alınarak noterler tarafından yapılır.

Satış veya devir işlemi elektronik ortamda tescili yapan ilgili kuruluşa bildirilir.*

Elektronik ortamda bildirimin mümkün olmaması halinde ise satış veya devir işlemine ilişkin belgenin bir sureti üç iş günü içerisinde tescili yapan ilgili kuruluşa gönderilir.

*NOT: İş makinelerinin tescil yapan kurumlarla elektronik ortamda bütünleşme çalışmaları ta­mamlanmamış olup, tamamlanıncaya kadar bildirimlerin kâğıt ortamında gönderilmesine devam edile­cektir.

9-Trafikten çekilen araçlar ile trafikten çekildikten sonra trafiğe çıkartılacak araçların satış ve devirleri:

Trafikten çekilmiş araçların aynı şekilde trafikten çekmeli olarak satışında, yukarıda (1/a) maddesinde açıklanan koşullardan “aracın geçerli muayenesi ile zorunlu mali sorumlu­luk sigortasının bulunması” koşulu aranmaz, bunun dışında kalan koşullar varsa aracın satış veya devri yapılır.

Ancak trafikten çekilmiş araçların tekrar trafiğe çıkartılıp satılması halinde de aracın geçerli muayenesi ile zorunlu mali sorumluluk sigortasının bulunması gerekir.

10-Trafikten çekilmek şartıyla satış veya devri yapılabilecek araçlar:

Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesinin onuncu fıkrası uyarınca;

-Satış veya devir sırasında mevcut teknik özellikleri nedeniyle alıcı tarafından hukuki veya fiili nedenlerle kullanılması mümkün olmayan (özel tertibatlı engelli aracı, ambulans vb. ya da araçtaki tertibata göre farklı bir engeli olan) araçlar,

-Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki araçlar,*

Ancak trafikten çekildikten sonra satış veya devre konu olabilir ve dolayısıyla trafikten çekilmeden satılamaz ve devredilemez.

* (Cumhurbaşkanlığı araçlarından kendilerince belirlenenler ile Milli İstihbarat Teşkilatı, Emni­yet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, diplomatik ve konsü- ler misyonlar ile uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik ve konsüler muafiyeti bulunan mensup­larının ve güvenlik gerekçesiyle İçişleri Bakanının onayıyla kapsama alınacak araçlar)

11-Mülkiyetin saklı tutulması suretiyle yapılan araç satışı ve bunların feshi işlemleri:

Mülkiyetin saklı tutulması kaydıyla yapılacak araç satışlarına ilişkin sözleşmeler her­hangi bir noterde yapılabilir, ancak alıcının yerleşim yeri noterliğindeki özel sicile kaydedilir.

Satışı yapılan araçlar, alıcı adına tescil edilir ve tescil kaydına mülkiyetin saklı tutul­duğuna dair şerh işlenir. (Yönetmelik madde 19)

Mülkiyetin saklı tutulması kaydıyla yapılan satış işlemlerinin 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20 nci maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinden, bu tür satış işlemlerinde, satış bedelinin ödenmemesi nedeniyle yapılabilecek fesih işleminin, 1998/3 sayılı Birliğimiz genelgesinde yer alan Gelir İdaresi Başkanlığının görüşü uyarınca fesih ola­rak değil, yeni bir alım satım işlemi olarak kabul edilmesi gerektiğinden, bu fesih işleminden de sadece maktu ücret alınacaktır.

12-Kayıtlarında rehin, haciz ve diğer hak mahrumiyetleri bulunan araçların sa­tışları:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20’nci maddesinin (d) bendi gereğince, tes­cil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik tescil kayıtları esas alınarak yapılmaktadır.

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 30’uncu maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinin üçüncü fıkrası uyarınca, haciz, rehin, ihtiyati tedbir gibi kısıtlayıcı şerhler, aracın elektronik ortamda tutulan sicili veya aracın bilgisayar kayıtlarına işlenmekte ve araç tescil belgelerine ise bu şerhlere ilişkin kayıt konulmamaktadır.

Bu sebeple, elektronik ortamda gelen kayıtlarda araç üzerinde devri kısıtlayıcı rehin, haciz ve ihtiyati tedbir gibi bir tedbir veya kayıt bulunması halinde sistem izin vermediğinden satış yapılamamaktadır. Satışın yapılabilmesi için ihtiyati tedbirlerle ilgili olarak mahkemesin­ce verilen iznin, rehin için rehin alacaklısının verdiği muvafakatin, haciz için İİK ’nun 86’ncı maddesi doğrultusunda alacaklının muvafakati ile icra müdürünün izninin, diğer hak mahrumiyetleri için ise ilgili hak mahrumiyetini araç sicil kaydına ekletenlerin muva­fakatinin sisteme işlenmesi ve buna dayalı olarak da sistemin satışa izin vermesi gerekmek­tedir.

13-Birden fazla sahibi olan araçlarda payın satışı:

(Tahditli ticari plakalı araçlar hariç)

Hisse oranları elektronik kayıtlarda belli değilse, Birliğimizce yayımlanan Araçların Sa­tış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar içinde yer alan “Bilgi Değişikliği İşlemleri/ Sahip Bilgi Güncelleme/ Hisse Oranı Bilgisi" bölü­münde belirtilen doğrultuda düzeltme işleminin yapılması gerekir. Düzeltme işlemi yapıldıktan sonra hisse satışı işlemi yapılacaktır.

14-Faturaya dayalı olarak alınan veya gümrükten çekilen, tescil kaydı bulunma­yan araçların satış işlemleri:

a)Üç aylık tescil süresi içinde noterliklerde gerek kati gerekse mülkiyeti muha­fazalı olarak satış ve devirlerinin yapılabileceği:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20’inci maddesi ile Yönetmeliğin 18 inci maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca; tescili zorunlu ve ilk tescili yapılacak olan araçların satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde tescillerinin yapılması zorunlu olup, bu süre içinde gerek kati gerekse mülkiyeti muhafazalı olarak satış ve devirle­ri, sahiplik belgeleri (fatura, trafik şahadetnamesi vb.) esas alınmak suretiyle noterler tarafından yapılır.

Gümrükler Genel Müdürlüğünün 10.11.1997 tarihli, 42676 ile İçişleri Bakanlığının 21.10.1997 tarihli, 224187 sayılı görüşlerinde açıklandığı üzere; fiili ithal (aracın vergilerinin ödenerek gümrük denetimi altından çıkması) yapılmayan ve Ülkemize gümrüklerden geçiş karnesi (triptik) veya geçici giriş belgesi ile getirilen araçların noterliklerde bir başkasına devir ve satışı yapılamaz.

b)Üç aylık tescil süresi içinde yapılacak satışlarda dikkat edilmesi gereken hususlar:

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 36’ncı maddesi ile İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 3.4.1887 tarihli, 126859;16.11.1993 tarihli, 296324 ve 13.8.1986 tarihli,62282/97-283363 sayılı görüşlerinde açıklandığı üzere;

a)Bu nitelikteki satış ve devirler, araçların tescil edilmemiş olmaları nedeniyle sistem üzerinden değil, aşağıda açıklandığı üzere harç vergi ve ücretleri alınmak suretiyle normal sözleşme şeklinde yapılacaktır.

b)Satış işlemi ile satış tarihi sahiplik belgesine işlenerek tasdik edilecektir.

c)Kanunen tanınan üç aylık süre geçtikten sonra, aracın ilk maliki adına tescil işlemi yapılmadan, başkalarına satış ve devirleri mümkün değildir.

ç) Üç aylık sürenin başlangıcı olarak: Gümrükten çıkarılacak araçlar için vergilerin ya­tırılarak her türlü işlemleri tamamladıktan sonra gümrük idaresince verilen sahiplik belgesinin; faturaya dayalı olarak alınmış araçlar için ise faturanın düzenlendiği tarih kabul edilecektir.

d)Tescili zorunlu ve ilk tescili yapılacak olan gümrükten çekilmiş veya faturaya dayalı olarak alınmış araçları üç aylık süre içinde satın alanlar, 2918 sayılı Kanunun 20/d maddesi gereğince bir aylık süre içersinde adlarına tescil ettirmek zorundadırlar. Bu kişilerin, adlarına tescil işlemini yaptırmadan, noterlikçe yapılan satışa ilişkin sözleşmeye dayanarak aracı tek­rar satışlarını yapması mümkün değildir.

c)Alınması gereken harç, vergi ve ücretler:

Yeni satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde gerek kati ge­rekse mülkiyeti muhafazalı olarak başkalarına yapılan araç satış ve devirlerine ilişkin söz­leşmeler, araçların tescil kayıtlarının olmaması nedeniyle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20’nci maddesinin (d) bendinin beşinci fıkrasında belirtilen istisna ile altıncı fıkra­sında gösterilen maktu ücret uygulamasına tabi değildir. Bu nedenle, belirtilen nitelikteki sa­tışlarda harç, vergi, değerli kağıt bedeli ve ücretlerin tarifelerde yazılı miktarlar üzerinden ta­hakkuk ve tahsil edilmesi icap etmektedir.

Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünün 13.4.1993 tarihli, B.07.0 GEL. 023/2314-204-23573 ve 24.07.2007 tarihli, 65418 sayılı görüşlerinde açıklandığı üzere; bu satışlarda alınacak nispi harç ve damga vergisinin matrahı olarak, kasko değer listelerinde cinsi, markası, tipi, modeli ve yaşı itibariyle yer alan sigorta prim değeri ile fatura değerinden yüksek olanı alınacaktır.

15-Römork ve yarı römork satışları:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 3’üncü maddesinde;

Römork: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz araç,

Yarı Römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römork,

Hafif Römork: Azami yüklü ağırlığı 0.75 tonu geçmeyen römork veya yarı römork, olarak tanımlanmıştır.

Yönetmeliğin 15 inci maddesi uyarınca;

Tescil kuruluşlarınca tescile tabi motorlu araçlara takılarak kullanılacak yapıda ve yük­lü ağırlığı 750 kg.'ın üstünde olan römork ve yarı römorklar (traktör römorkları hariç) ayrı ayrı tescil edilirler. Tescile tabi römork ve yarı römorkların satışları da sistem üzerinden yapı­lacaktır.

Traktör römorkları ise, ayrı olarak tescil edilmeyip, bir dilekçe ile müracaat halinde, sahiplik ve teknik belgesindeki gerekli bilgiler, çekecek traktörün tescil belgesinin ilgili bölü­müne işlenir. Madde hükmünden anlaşılacağı üzere, traktör römorklarının tescil zorunluluğu bulunmamaktadır.

Tescil edilmiş traktör römorklarının noter senedi ile başkasına satış veya devri halin­de, belgelere ve deftere kayıt konularak verilen plaka geri alınıp iptal edilir.

Traktör römorklarının, traktörle birlikte satılmaması halinde traktör römorkunun plaka­sının noter tarafından alınarak imha edilmesi gerekir. Ayrıca satış sözleşmesinin içine römor­kun satılmadığına ilişkin bilgi eklenir.

Tescili yapılmamış traktör römorklarının satışları, menkul mal satışı olarak normal sa­tış sözleşmesiyle yapılacaktır.

16-Diğer satış ve devir türleri:

Yukarıda 7 - 13 maddelerinde sayılan araç satış ve devir türleri dışında kalan diğer satış ve devir türlerine Birliğimiz internet sitesinde aralıklarla güncellenerek yayımlanan “Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar ” içinde ayrıntılı olarak yer verildiğinden buraya bakılması gerekmektedir.

17-Engelli araçlarının satışında uygulanması gereken hususlar:

“Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İliş­kin Usul ve Esaslar” içinde ayrıntılı olarak yer verildiğinden buraya bakılması gerekmektedir.

18-Tahditli/Tahsisli ticari plakalar, bu plakalı araçların ve plakaların satış ve devirleri:

a)Tahditli/Tahsisli ticari plakalar:

Tahditli ticari plakalar:

UKOME/İl/ilçe trafik komisyonları tarafından belirli bir idari bölge sınırları içinde yolcu taşımacılığı faaliyetinde kullanılan taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına belirli harf veya harfler kullanılarak sınırlı/belirli sayıda verilen ve maddi değer içeren plakaları ifade eder. Bu plakalar, ancak şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olan ve ilgili meslek odasına, ilgili meslek odasının bulunmadığı yerlerde ise şoförler odasına üye olan kişilere verilebilir.

Tahsisli ticari plakalar:

UKOME/İl trafik komisyonları tarafından belirli bir idari bölge sınırları içinde yolcu ta­şımacılığı faaliyetinde kullanılan taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına verilen ve tahdit getirmeyen, müktesep hak oluşturmayan dolayısıyla maddi değer içermeyen belli harf ve rakam grubunu içeren plakalardır.

b)Tahditli ticari plakalı bir aracın ancak “Ticari Araç Tahsis Belgesi” bulunan şahıslara satılabileceği, tahsisli ticari plakalı araçların alım ve satımında ise bu belge­nin aranmayacağı:

03.05.1986 tarihli Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe giren 86/10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı’nın de­ğişik 3’üncü maddesi gereğince taksi, minibüs, servis aracı vb. tahditli ticari plakalı araç sa­hiplerinin, bu araçlarını, maddenin (1) ve (2)’nci bentlerinde sayılan şartları taşıyan “Ticari Araç Tahsis Belgesi” bulunan kişilere satabileceklerinden, tahditli ticari plakalı bir aracın satışında, alıcıdan, adına düzenlenmiş ve geçerlilik süresi dolmamış “Ticari Araç Tahsis Belgesi” istenecektir. Bu belgeye sahip bulunmayanlara satış yapılması yasal olarak müm­kün değildir. Alıcının ibraz edeceği “Ticari Araç Tahsis Belgesi” noterce alınarak işleme ek­lenecektir.

Burada dikkat edilecek husus ticari plakanın tahditli olmasıdır. Alım satımı yapılan araç tahditli ticari plakalı değil, tahsisli plakalı ise bunlara tahditli ticari plakalar için düzenle­nen “Tahditli Ticari Araç Tahsis Belgesi” verilmediğinden bu belge aranmadan, ARTES kayıt­larından aracın tahsisli plakalı olduğunun anlaşılması halinde alım, satım ve devir işlemleri yapılabilecektir

c)“Ticari Araç Tahsis Belgesi”nin belediyelerce verileceği:

Emniyet Genel Müdürlüğünce Birliğimize gönderilen 07.01.2005 tarihli, 13807 ve 27.12.2005 tarihli, 14105-221908 sayılı yazılarda belirtildiği üzere;

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9’uncu maddesi gereğince, taksi, dol­muş ve servis araçları ile ilgili il trafik komisyonlarının görevleri büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılacağından, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 23.07.2004 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte ticari araç tahsis belgeleri, ticari plaka tahdidi uygulanan büyükşehir belediyesi bulunan illerimizde bu beledi­yelerin ulaşım koordinasyon merkezleri tarafından verilmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesinde; “Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret tarife­lerini, zaman ve güzergahlarını belirlemek;        kanunların belediyelere verdiği trafik düzenle­

mesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek,” görevlerinin belediyelere verilmiş bulunması ne­deniyle, ticari araç tahsis belgelerinin büyükşehir dışında kalan diğer il ve ilçelerde belediye veya trafik komisyonu tarafından verilmesi gerekmektedir.

ç) Toplu ulaşımda kullanılan araçların devrinde, UKOME tarafından muvafakatname istenmesi karara bağlanmış ise muvafakatnamenin de aranması gerektiği:

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 01.11.2006 tarihli ve 10989 sayılı yazısında; “5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 ve 9’uncu maddeleri ile 5393 sayılı Belediye Kanununun 15’inci maddesi hükümlerinin değerlendirilmesinden de an­laşılacağı üzere; büyükşehir dâhilindeki ulaşım hizmetlerinin sunulması konusunda bütün düzenlemeleri yapmak büyükşehir belediyelerine aittir. Bu hizmetlerin sunumunda gerekli bulunan takip ve koordinasyon açısından araç sahipliği ve bunların devri hususunda büyük- şehir belediyesinin izleme ve kontrol görevi bulunmaktadır.

Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9 uncu maddesinde yer alan; "Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır." hükmü uyarınca toplu ulaşımda kullanılan araçların devrinde büyükşehir belediyelerinden muvafakatname istenmesi UKOME tarafından karara bağlanmış ise, bu durumda araçların devri sırasında muvafakatname istenmesi mümkün bulunmaktadır.” denildiğinden toplu ulaşımda kullanılan araçların devrinde, belediyelerin UKOME birimleri tarafından muvafakatname istenmesi karara bağlanmış ise belediyelerce düzenlenmiş muvafakatnamenin de aranması gerekmektedir.

d)Tahditli plakalı bir aracın, yine tahditli plakalı olarak (plakası ile birlikte) satışı ve tescili:

Tahditli plakalı bir aracın, yine tahditli plakalı olarak satışının yapılabilmesi için yeni alıcı adına ilgili birim (UKOME, belediye, trafik komisyonu) tarafından düzenlenmiş “Tahsis Belgesi”nin bulunması gerekir.

Yukarıda 14 üncü maddede açıklandığı üzere, bu satış şekline ilişkin açıklamaya, Bir­liğimiz internet sitesinde aralıklarla güncellenerek yayımlanan “Araçların Satış, Devir ve Tes­cil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar” içinde ayrıntılı olarak yer verilmiş olup, buna göre işlem yapılması icap etmektedir.

e)Sadece aracın (ticari plakasız) veya sadece tahditli ticari plakanın (araç hariç) satılması:

Emniyet Genel Müdürlüğü Birliğimize gönderdiği 08.11.2010 tarihli ve 9183 - 192234 ve 14.3.2011 tarihli ve 1758-59538 sayılı yazılarıyla;

Tahditli ticari plakalı aracın, plakasız olarak satılmak istenmesi veya sadece ticari pla­ka satışının istenmesi durumunda, tahditli ticari plakada kayıtlı aracın normal plakaya çevril­mesinden sonra araç veya plaka satışının yapılması gerektiği,

Ancak, sadece plakanın satılmak istenildiği durumlarda, plakanın sahipliğine ilişkin hangi belgenin esas alınacağı konusunda tereddüt olması nedeniyle, araçların hususi plaka­ya çekilmeden önce ticari plaka hakkının satılmasının uygun olacağı,

Herhangi bir araç üzerine tescili olmayan tahditli plakaların satışında, yapılacak sor­gulama sonucunda kaydının olmadığının anlaşılması durumunda normal sözleşme ile satış yapılacağı,

Bildirildiğinden, buna göre işlem yapılması icap etmektedir. Bu kapsamda, herhangi bir araç üzerine tescili olmayan sadece tahditli plakanın satışında, ilgili birim (UKOME, bele­diye, trafik komisyonu) tarafından plaka hak sahibi adına düzenlenmiş “Ticari Plaka Tahsis Belgesi” aranır.

f)Tahditli ticari plakanın tamamının veya bir kısım hissesinin satılmak istenmesi:

Araç satışı olmaksızın tahditli ticari plakanın tamamı veya bir kısım hissesinin satıl­mak istenmesi halinde de, alıcı adına ilgili birim (UKOME, belediye, trafik komisyonu) tarafın­dan plaka hak sahibi adına düzenlenmiş “Ticari Plaka Tahsis Belgesi” aranır.

g)Tahditli ticari plaka hakkı satın alan şahsın bu plakayı adına kaydettirmeden bir başka şahsa satışını yapamayacağı:

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü 17.01.2007 tarihli ve B.05.1.EMG.0.85.02.02.4432-640008-447-17286 sayılı yazısıyla; “03.05.1986 tarihli Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe giren 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen şartlara haiz bir kişinin noterlikçe yapılan sözleşme ile satın aldığı ticari plakayı adına tescil ettirmeden bir başkasına satmasının uygun olmayacağı değerlendirilmektedir.” yönünde gö­rüş bildirmesi nedeniyle ticari plaka hakkı satın alan şahsın bu plakayı, adına kaydettirmeden bir başka şahsa satışını yapması mümkün bulunmamaktadır.

 

III-İKİNCİ EL (TESCİLLİ) ARAÇLARIN SATIŞ VE DEVİRLERİNDE DİKKATE ALI­NACAK DİĞER HUSUSLAR

19-Zihinsel engelliler ile reşit olmayan küçükler adına araç satışı veya devrinde yasal temsilcilerinin verecekleri taahhütname:

Zihinsel engelliler ile reşit olmayan küçükler adına araç satış veya devri yapılması ha­linde, Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 10 ve 16 ncı maddesi gereğince, ileride doğabilecek hukuki ve cezai sorumlulukları kabul ettikle­rine dair, kanuni mümessillerince noterde tanzim ve tasdik edilmiş taahhütname satış veya devir işlemini yapan noter tarafından alınarak diğer evrakla birlikte muhafaza edilecek­tir.

20-Noterce plaka imhası gereken durumlarda, araç cinslerine göre alınması ge­reken plaka sayıları ve plakanın zayiihde yapılacak işlem:

“Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İliş­kin Usul ve Esaslar” içinde ayrıntılı olarak yer verildiğinden buraya bakılması gerekmektedir.

21-5086 sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Kanunu gereğince yabancı şa­hıs veya şirketler tarafından satın alınan araçların yurt dışına çıkarılması:

5086 sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Kanunu gereğince yabancı şahıs veya şirketlerin araç satın alıp adına tescil ettirmeden yurt dışına çıkarılması taleplerinde, satış işlemi, Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İliş­kin Usul ve Esasların “Noterler Tarafından Tescil Edilecek Araçların Satış/Devir ve Tescili” bölümünde belirtilen şekilde yapılacaktır.

22-Alınacak giderler, değer gösterme zorunluluğu:

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının Birliğimize gönderdiği 23.03.2010 tarihli ve 24412, 28.04.2011 tarihli ve 43113 sayılı yazıları ile 30.03.2010 ve 17.05.2011 tarihli Yö­netim Kurulu toplantılarında alınan kararlar gereğince;

a)Harç, damga vergisi ve değerli kâğıt bedeli istisnası:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddenin (d) bendi gereğin­ce, bu bentte düzenlenen satış ve devir işlemleri her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzen­lenen kağıtlar damga vergisi ve değerli kağıt bedellerinden istisnadır.

Bu istisna;

-İş makinelerinin satış ve devirlerinde,

-5086 sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkındaki Kanun gereği yapılan, aynı araçla ilgili birinci ve müteakip satışlarda,

-2918 sayılı Kanun gereği tescile tabi olan römorkların satışlarında,

-Trafik siciline kayıt edilmiş olup trafikten çekilen araçların daha sonraki satışlarında,

-Üzerinde rehin bulunan bir aracın, rehin alacaklısının muvafakati ile satış ve devrin­de de uygulanacaktır.

(Ancak, rehin alacaklısı tarafından düzenlenen ve damga vergisine tabi olmayan mu- vafakatname ile ilgili işlemden aracın kasko değeri üzerinden nispi harç ve ayrıca noter ücreti alınması gerekmektedir.)

b)Araç satış ve devrine ilişkin her türlü işlemde alınacak ücret:

Maktu ücret alınacağı

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddenin (d) bendi gereğin­ce, 1512 sayılı Kanunun 112’nci maddesi uyarınca belirlenen ücret uygulanmaksızın satış ve devre ilişkin her türlü işlem karşılığında maktu ücret alınır. Söz konusu ücret, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan ücret tutarının o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle hesaplanır.

Maktu ücret dışında yol ödeneği, çevirme ücreti gibi ücretlerin alınamayacağı

Araç satış ve devir işlemlerinde alınacak ücrete yönelik olarak kanunda özel bir belir­leme yapıldığı dikkate alındığında, noterlerce söz konusu ücret dışında ayrıca yol ödeneği, çevirme ücreti ve benzeri adlar altında herhangi bir ücret alınmasına imkân bulunmamakta­dır.

Düzeltme işleminden de maktu ücret alınacağı

Satış ve devirden sonra yapılacak düzeltme işlemi, satış işleminin devamı ve onun tamamlanması niteliğinde olduğundan, bu işlemden de yukarıda yapılan açıklamalar doğrul­tusunda sadece maktu ücret tahsil edilecektir.

c)Değer gösterilmesi zorunluluğu:

Araç satış ve devirlerine ilişkin sözleşmelere listede olan kasko değerinin yazılması zorunludur.

Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğünün 25.06.1998 tarihli, 23779 ve 24.05.2002 tarihli, 23966 sayılı görüşleri doğrultusunda, gelir ve kurumlar vergisi uygulaması ile ilgili olarak kasko değeri yanında, ilgililerce talep edilmesi halinde beyan edilen ikinci de­ğerin de sözleşmeye yazılması mümkün bulunmaktadır.

Bu değerlerin yazılması, harç, vergi ve değerli kağıt bedeli ve ücretler yönünden bir değişikliği gerektirmediğinden, bunlar için yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.

ç) Ticari plakaların araç ile birlikte veya ayrı satışında alınacak giderler:

06.04.2018 tarihli ve 30383 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7104 sayılı Kanunla 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (2) sayılı Tarifenin “I. Değer veya ağırlık üzerinden alınan nispi harçlar:” başlıklı bölümünün (1) numaralı fıkrasına son paragraftan önce gelmek ve 06.04.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere “Taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına ait ticari plakaların devrine ilişkin işlemlerde, alım satım bedeli üzerinden (Alınacak harcın miktarında, bu fıkrada düzenlenen üst sınır dikkate alınmaz.) (Binde 30)” paragrafı eklenmiştir. Buna göre;

Ticari plaka ile aracın birlikte aynı değer üzerinden satış ve devri

Ticari plakalı araçların satış ve devrinde, ticari plaka ve araç satışı ayrımı yapılmadan ve ticari plaka için ayrıca bir değer belirlenmeden ikisinin birlikte satış ve devri durumunda yukarıda belirtilen istisna uygulanmak ve maktu ücret alınmak suretiyle işlem yapılacaktır,

Ticari plaka ile aracın birlikte, ancak ayrı değerler üzerinden satış ve devri

Ticari plakalı araçların satış ve devrinde, ticari plaka ve araç satışı ayrımı yapılmış ve ticari plaka için ayrıca bir değer belirlenmiş ise araç satışı için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddenin (d) bendi gereğince tahsil olunacak maktu ücrete ilave­ten, plaka değeri üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsil edilecektir.

Araçtan ayrı sadece ticari plakanın satış ve devri

Araçtan ayrı olarak sadece ticari plakanın satışının yapılması durumunda, tescilli ara­cın satışı söz konusu olmadığından buna ilişkin sözleşmeden plaka değeri üzerinden nispi damga vergisi ve harç ile değerli kâğıt bedeli yanında Noterlik Ücret Tarifesine göre gereken ücretler alınacaktır.

d)Hurdaya ayrılmış araçların satış ve devrinde alınacak giderler:

Araçların hurdaya çıkarılması işlemleri, sahiplerinin veya kanuni vekillerinin veya tüzel kişiliklerce yetkilendirilen kişilerin başvurması üzerine noterliklerce yapılmaktadır.

Tescil kayıtlarının silinmesi, "hurdaya çıkarılmıştır" şerhi konularak araç tescil belge­lerinin sahiplerine geri verilmesi ile tescil plakalarının tescil kuruluşunca geri alınarak iptal edilmesi nedeniyle tescilli araç konumundan çıkan hurdaya ayrılmış araçların satış ve devir­lerinde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun değişik 20’nci maddenin (d) bendi uygulan­mayacağından, sözleşmede gösterilen değer üzerinden nispi damga vergisi ve harç ile de­ğerli kağıt bedeli yanında Noterlik Ücret Tarifesine göre gereken ücretler alınacaktır.

e)Araç satış ve devir sözleşmelerinin örneklerinden alınacak giderler:

Araç satış ve devirlerinin yapılıp, tescil işlemlerinin tamamlanmasından sonra işlem il­gililerince istenilecek sözleşme örneklerinin verilmesinde herhangi bir istisna ve maktu ücret uygulaması söz konusu olmadığından tarifelere göre gereken tahsilâtın yapılması gerekmek­tedir.

23-Araç alım ve satım işlemleri ile bunlara ilişkin olarak verilecek vekâletname­lerde esas alınacak kimlikler:

Araç alım ve satım işlemlerinde

Kimliklere ilişkin 1 sayılı genelgenin 5/a maddesinde yer alan açıklamaya göre işlem yapılması gerekmektedir.

Araç alım ve satımına ilişkin vekâletnamelerde

Kimliklere ilişkin 1 sayılı genelgenin 5/b maddesinde yer alan açıklamaya göre  işlem yapılması gerekmektedir.

Yabancılara ait kimliklerde bulunmayan bilgilerin beyanla yazılabileceği

Yabancılara yapılacak satışlarda ibraz edilen kimliklerde anne adı, baba adı, doğum yeri ve doğum tarihi bilgilerinin bulunmaması durumunda bu bilgiler, ilgilinin beyanına da­yanılarak tespit edilecektir.

24-Tüzel kişilerin vergi dairesi kayıtları ile belgelerinde yazılı unvanlarında fark­lılık olması halinde gereken düzeltmenin yapılması icap ettiği:

Yönetim Kurulunun 13.09.2011 günlü toplantısında alınan karar gereğince; tü­zel kişilerin araç alım veya satımları sırasında, vergi dairesi kayıtları ile tüzel kişilik yetkililerince ibraz edilen belgelerin (Ticaret Sicili Gazetesi, imza sirküleri vb.) kontrol edilmesi ve unvanlarda farklılık tespit edilmesi halinde de bu durumun düzelttirilmesinden sonra satış işleminin yapılması gerekmektedir.

25-Tasfiye halindeki şirketlerde, tescil belgesine “tasfiye halinde” ibaresinin iş­lenmesine gerek olmadan satış işleminin yapılabileceği:

Emniyet Genel Müdürlüğünün 20.02.2004 günlü ve 1928 - 39216 sayılı yazısıyla bildi­rilen Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığının görüş­lerinde açıklandığı üzere; tasfiye halinde bulunan şirketin/bankanın tacir sıfatını ve unvanını aynen muhafaza etmesi ve yine tasfiye edildiğinin belli olması amacıyla unvana “tasfiye ha­linde” ibaresini yasal olarak eklemek zorunda olması ve bu ilavenin, iradi unvan değişikliği olarak nitelendirilmemesi nedeniyle tescil belgesine “tasfiye halinde” ibaresinin işlenmesine gerek olmadan, değişen unvana göre satış işleminin yapılması mümkün bulunmaktadır.

26-Adres bilgileri:

a)Gerçek ve tüzel kişilerde esas alınacak adresler:

Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 31’inci maddesinin 8’inci fıkrası gereğince, tescil iş­lemlerinde;

Türk vatandaşı gerçek kişiler için kimlik paylaşımı sisteminde yer alan yerleşim yeri adresi,

Yerleşim yeri adresi yurtdışında olan Türk vatandaşlarının kimlik paylaşımı sisteminde yer alan diğer adresi,

Tüzel kişiler için ise ticaret sicil gazetesi, tüzük veya diğer resmi kayıt belgelerinde be­lirtilen adresi,

esas alınır.

Türk vatandaşı gerçek kişilerin kimlik paylaşımı sisteminde adres kaydının bulunma­ması veya bu kişilerce yeni bir adres bildirilmesi halinde satış işlemi yapılmayacak ve ilgililer nüfus müdürlüklerine yönlendirilerek kimlik paylaşım sistemine kayıtların işlenmesinden son­ra satış işlemi yapılacaktır.

b)Şirket şubelerine ait adreslerin sözleşmelere ne şekilde yazılacağı:

Şirketlerin araç alımlarında, ekrana şirket merkezinin adres bilgisi gelmektedir. Aracın şubede kullanılması amacıyla adresinin şubenin bulunduğu yer adresi olarak gösterilmesi istendiği takdirde, ekrana gelen şirket merkezine ilişkin bilgi Ticaret Sicil Gazetesi ya da imza sirküleri üzerinde bulunan şube adres bilgisi ile değiştirilerek işlem yapılacaktır.

c)Yabancılarda esas alınacak adresler:

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün Birliğimize gönderdiği 31.12.2009 ta­rihli ve 211916 sayılı yazı uyarınca; yabancı gerçek kişiler tarafından yapılacak alım satım işlemlerinde sözleşmelere, varsa kimlik paylaşım sisteminde bulunan ikamet adresleri, yoksa ikamet izni belgelerinde gösterilen adresleri, bu da yoksa yazılı olarak beyan ettikleri adresle­ri yazılacaktır.

ç) Araç satın veya devir alan kişilerin telefon bilgilerinin de adres bilgileri içine yazılacağı:

Emniyet Genel Müdürlüğünün 08.07.2010 tarih ve 6366-123785 sayılı yazısı uyarın­ca, araç satın veya devir alan kişilerin, varsa telefon bilgilerinin de alınması ve sözleşmenin adres bilgileri kısmına eklenmesi suretiyle işlem yapılacaktır.

27-Yabancıların alacakları vergi numarasıyla araç alım/satımı yapabilecekleri:

Emniyet Genel Müdürlüğünün 13.07.2010 tarih ve 6456-126379 sayılı yazısı uyarın­ca; yabancılara mahsus kimlik numarası bulunmayan yabancı gerçek şahısların, alacakları vergi numarası ile araç alım/satımı yapmaları mümkün bulunmaktadır. Vergi dairesi kayıtla­rından eksik kimlik bilgisi gelmesi halinde ilgililerin vergi dairesine müracaatlarının sağlanarak eksik bilgilerin tamamlatılmasından sonra işlem yapılacaktır.

28-Dayanak belgelerin dairede kalan nüshaya ekleneceği:

Yönetim Kurulunun 25.05.2010 tarihli toplantısında alınan karar gereğince; araç satış sözleşmelerine eklenen kimlik fotokopileri ile Noterlik Kanununun 79’uncu maddesi gereğince eklenmesi daha önce uygun görülen belgeler, sadece noterlikte kalan nüshaya eklenecek, bunun dışında kalan nüshalara ise eklenmeyecektir.

29- İşlem fotokopilerinin dairede ve ücret alınmadan çekilmesi:

23.07.2009 tarihli ve (20) sayılı genelge ile birinci ve ikinci sınıf noterliklerde 1.1.2010 tarihinden itibaren fotokopi makinesi bulundurma zorunluluğu getirildiği de nazara alınarak; noterliklerde yapılan tüm işlemlerle ilgili fotokopi çekimlerinden hiçbir surette çekim ücreti alınmamasına, keza fotokopi çekimi için iş sahiplerinin daire dışına gönderilmemesine Yöne­tim Kurulunun 16.3.2010 tarihli toplantısında karar verilmiş bulunduğundan, araç alım satım işlemlerinde de buna göre hareket edilecektir.

30-Araç satış bedelinin ödeme şeklinin taraflarca kararlaştırılabileceği:

Araçların kati satışlarında, alım satıma ilişkin sözleşmenin noterlikçe tasdik işlemi ile hukuki süreç tamamlanmaktadır. Bunun dışında tasdik işleminin yapılabilmesi için devir be­delinin hemen ve tamamen (peşin) ödenmesi gibi bir şart aranması gerekmemektedir.

6098 sayılı TBK ‘nın 26’ncı maddesinde yer alan “sözleşme özgürlüğü” ilkesi gereğin­ce tarafların iradi anlaşmalarını ve dolayısıyla ödeme şeklini hukuk kurallarına uygun bir şe­kilde belirleyerek araç satış sözleşmelerinde göstermeleri mümkün bulunduğundan, satış bedelinin (kredi ile ödendiğinin) (kısmen alındığının, kalan bölümü için çek veya senet düzen­lendiğinin) (taksitler halinde ödeneceğinin) v.b şekilde ödeme yapılacağının araç satış söz­leşmesinde gösterilmesinde hukuken bir engel bulunmamakta ve bu durum satışın kati ola­rak yapılma özelliğini değiştirmemektedir.

31-İkinci el iş makinelerinin tescil edilecekleri kurum ve kuruluşlar ile satışları:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 22’nci maddesinin (c) bendi gereğince iş makinesi türünden araçların tescilleri;

1.Kamu kuruluşlarına ait olanlar ilgili kuruluşlarınca,

2.Özel veya tüzelkişilere ait olanlardan; tarım kesiminde kullanılanlar ziraat odaların­ca, tarım kesiminde kullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılanların tescilleri, üyesi oldukları ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarınca, yapılır, belge ve plakaları verilir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20’nci maddesinin (d) bendi gereğince iş makinesi türünden araçların satışları da, satış ve devri yapılacak araçtan dolayı taşıt üzerin­de satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, iş ma­kinesi sahibi adına yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenmiş tescil bel­gesi esas alınarak noterler tarafından yapılır ve satış tescil belgesine işlenir. Bu tür makine­lerin noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir.

Satış ve devir işlemi, siciline işlenmek üzere üç işgünü içerisinde yukarıda belirtilen ilgili tescil kuruluşuna bildirilir.

Bu satış ve devirler, iş makinelerinin noterler tarafından tescil edilmemeleri nedeniyle sistem üzerinden değil, harç, vergi, değerli kağıt ve ücretlerle ilgili olarak 22 nci maddede yer alan açıklamalar doğrultusunda normal sözleşme şeklinde yapılacaktır.

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Birliğimize gönderilen 15.08.2016 tarihli ve 29537098-170-E86307 yazıda:

“Vergi Dairesi Başkanlıklarından alınan yazılarda, Türkiye genelinde iş makinelerinin satış ve devirleri ile ilgili satış sözleşmelerinin bir örneğinin noterler tarafından işlem tesis edilmek üzere motorlu taşıtlar vergisine yetkili vergi dairelerine gönderildiği, vergi dairelerince sözleşmelerin her hangi bir işlem tesis edilmeksizin mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine gönderildiği, bu durumun iş yoğunluğunu artırdı­ğından bahisle iş makinelerine ait sözleşmelerin noterlerce doğrudan mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine gönderilmesi gerektiği belirtilmek­tedir.

Bu itibarla; 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun konusuna girmeyen ve tra­fik tescil kuruluşlarınca kayıt ve tescil edilmeyen iş makinelerine ilişkin noter satış sözleşme­lerinin motorlu taşıtlar vergisi yönünden yetkili vergi dairesi müdürlüklerine gönderilmemesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, iş makinelerine ilişkin noter satış sözleşmelerinin noterler aracılığıyla alıcı mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairelerine gönde­rilmesi hususunda gereğini rica ederim.” denildiğinden, iş makinelerinin satış ve devirleri ile ilgili satış sözleşmelerinin bir örneğinin, motorlu taşıtlar vergisine yetkili vergi dairelerine de­ğil, mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine gönderilmesi gerekmektedir.

32-İkinci el iş makinelerinin yurtdışına satışlarının noterliklerde yapılabileceği:

Karayolları Trafik Kanununun 3’üncü maddesinde yer alan tanımlamalar ile 5086 sa­yılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkında Kanun ile 17 Temmuz 2004 tarihli Resmi Ga- zete’de yayımlanan Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Yabancılara İkinci El Taşıt Satışının Uy­gulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ’in 2’nci maddesi hükümlerinden, 5086 sayılı Kanu­nun sadece TAŞITLAR için uygulanacağı ve dolayısıyla iş makinelerinin taşıt kavramı içine girmemesi nedeniyle yabancılara satılamayacağı anlamı çıkmakta ise de, Emniyet Genel Müdürlüğünün 12.05.2014 tarihli ve 1239/69030; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün 02.06.2014 günlü ve 622.03; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sa­nayi Genel Müdürlüğünün 25.08.2014 tarihli ve 010.99/3402 ve Ekonomi Bakanlığının 18.09.2014 günlü ve 962/61667 sayılı görüşleri doğrultusunda ikinci el iş makinelerinin de noterliklerde yabancılara satışları mümkün bulunmaktadır.

33-Araç alım/satım vekâletnamelerinde sadece plakanın yazılmış olması halin­de de alım/satım işleminin yapılabileceği:

Yönetim Kurulunun 14.07.2014 tarihli toplantısında; araç alım/satımı için ibraz edilen vekâletnamelerde, araç tescil belgesinde yazılı bilgilerin tamamının bulunması zorunlu olma­dığından, aracın tescil belgesinde yer alan bilgilerle örtüşmesi kaydıyla sadece plaka numa­rasına veya plaka numarasıyla birlikte aracın motor şasi, marka veya model gibi bazı bilgile­rine yer verilen vekaletnamelerle de araç alım/satım işlemlerinin yapılmasının mümkün bu­lunduğuna karar verilmiştir.

34-Geçici ithali yapılan yabancı plakalı taşıtların kiralanmasına veya satılması­na yönelik sözleşme ya da vekâletname düzenlenmeyeceği:

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünce Birliğimize gönderilen örneği (ek.1) de bulunan 08.01.2015 tarihli ve 22599 sayılı yazıda belirtildiği üzere;

Yerleşim yerleri yabancı ülkeler olan kişilerin, bu yerlerde üzerlerine kayıtlı bulunan kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarını, bizzat kendilerinin veya vekâleten ya da kiralama yoluyla başka kişilerin Ülkemize getirmeleri kendilerine verilen geçici giriş izni ile mümkün bulunmaktadır.

Geçici giriş izni ile Ülkemizde bulunan yabancı plakalı taşıtların kiralanması veya sa­tılması, örneği (ek.1) de bulunan yazıda belirtilen mevzuat hükümleri gereğince mümkün bu­lunmamaktadır. Bu sebeple, noterliklerde sözü edilen araçların kiralanmasına veya satılma­sına ilişkin sözleşmeler ya da bu sözleşmelerin yapılmasına yönelik vekâletnameler düzen­lenmemesi gerekmektedir.

35-Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşlarınca Ülkelerinden getirilen ve Ülkemiz­de geçici tescil belgesi ve tescil plakası verilen araçların satılamayacağı, devredileme­yeceği, kiralanmayacağı ve ödünç verilemeyeceği:

Emniyet Genel Müdürlüğünün Birliğimize gönderdiği 03.04.2015 tarihli ve 1158/832/52538 sayılı yazı uyarınca;

Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşlarınca Ülkelerinden getirilen ve Ülkemizde ilgili tescil birimince il kodundan sonra gelmek üzere SAA 001’den başlayıp SZZ 999’da sona erecek şekilde üçlü harf/rakam grubu plaka verilen araçların ülkemizde satılması, devredil­mesi, kiralanması ve ödünç verilmesi yasaktır.

Bu araçların geçici tescil belgesinde adı kayıtlı kişi, eşi veya belgede adı kayıtlı kişinin usul ya da furuu olanlar dışında başkaları tarafından kullanılamayacağından buna yönelik herhangi bir noterlik işleminin yapılması da mümkün bulunmamaktadır.

36-Sadece gerçek kişiler ile tüzel kişiler adına araç alınabileceği:

a)Apartman/site yönetimleri adına araç tescil edilemeyeceği:

Yönetim Kurulunun 19.03.2008 tarihli toplantısında, Emniyet Genel Müdürlüğünün 23.2.2009 tarihli ve 39622 sayılı yazıyla Birliğimize gönderdiği, “634 sayılı Kat Mülkiyeti Ka­nunu hükümleri uyarınca tüzel kişiliği bulunmayan apartman/site yönetimleri adına araç tes­cilinin hukuken uygun olmayacağı” yönündeki görüşün, Birliğimizce de uygun bulunduğuna karar verildiğinden, tüzel kişilikleri olmayan apartman ve site yönetimleri adına araç satışı yapılması mümkün bulunmamaktadır.

b)Adi ortaklıklar ile şahıs işletmeleri adına araç tescil edilemeyeceği:

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğünce 11 Şubat 2008 tarihli ve 825 sayılı, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığınca da 05.03.2008 tarihli ve 21416 sayılı yazıyla bildirilen görüşlerinin, Yönetim Kurulunun 31.03.2008 tarihli toplantısında görüşülmesi sonunda bu görüşler doğrultusunda;

Tüzel kişiliği olmayan adi ortaklıklar ile şahıs işletmelerinin ticaret unvanları ile alacak­ları araçların tescilleri mümkün bulunmadığından, sadece ticaret unvanları ile adlarına araç alım sözleşmesi yapılamayacağına,

Bu nitelikteki araç alım sözleşmelerine, alıcının gerçek kişi olması icap ettiğinden adi ortaklıkta ortakların, şahıs işletmelerinde ise işletme sahibinin ad ve soyadının yazılması ge­rektiğine; ayrıca buna ilaveten de, aracın aynı zamanda bir ticaret unvanı altında bir işletme­ye tahsis edildiğine ilişkin kayıt düşülebileceğine veya adi ortaklıklar ile şahıs işletmelerinin ticaret sicilinde tescil ve ilan edilmiş ticari unvanlarının yazılabileceğine,

Karar verildiğinden, noterliklerde adi ortaklıklar ile şahıs işletmeleri adına araç satışı yapılması mümkün bulunmamaktadır.

37-Araç satış sözleşmelerinin hangi durumlarda fesih edilebileceği (Sözleşme­den dönme):

Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirlerinin 01.05.2010 tarihinden itibaren noterler tarafından elektronik ortamda yapılmasından önce, alıcı adına tescil yapılmamış ise bir aylık tescil süresi içinde alıcı ve satıcının sözleşmeyi fesih edebilmeleri mümkün bulun­maktaydı. Elektronik ortamda satış işlemlerinin yapılmasıyla birlikte tescil işlemi de hemen gerçekleştiği için tarafların aşağıda belirtilen durum dışında sözleşmeyi fesih etmeleri müm­kün bulunmamaktadır. Alıcının aracı iade ve satıcının da kabul etmesi halinde yeniden satış yapılması gerekmektedir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 227 ve 231’inci maddeleri arasında ayıplı mallar­la ilgili düzenlemelere yer verilmiş ve alıcının, 227’nci maddede yazılı seçimlik haklarını, Ka­nunun 231’inci maddesine göre satıcının daha uzun bir süre üstlenmiş olmaması durumunda satılanın alıcıya devrinden başlayarak iki yıl içinde kullanması gerektiği hüküm altına alınmış­tır.

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü 28.02.2007 tarihli ve 05019 sayılı ya­zısıyla; “... araç satış işlemi tescil edilmiş olsun ya da olmasın araçta öngörülen bazı kusurlar (ayıplar) nedeniyle alıcı tarafından, eğer taraflarca kanunda öngörülen sürenin uzatılması konusunda bir anlaşmaya varılmamışsa iki yıllık süre içerisinde satış sözleşmesinin feshe­dilmesinin mümkün olduğu, bu sürenin kullanılmasında aracın tescil edilip edilmemesinin bir farklılığa neden olmayacağı” yönünde bildirdiği görüşü de dikkate alındığında, ayıplı mallar­da ve sadece bu gerekçe ile alıcı ve satıcının sözleşmeyi feshedebilmeleri (sözleşmeden dönmeleri) mümkün bulunmaktadır.

Ayıp nedeniyle iki yıllık süre içerisinde yapılacak fesih sözleşmesinin taraflarca tescil makamlarına ibraz edilip işlem yaptırmaları gerekmektedir.

38-Miras yolu ile kalan araçların mirasçılara veya üçüncü kişilere devri:

Mirasbırakana ait araçların mirasçılara devir ve tescil işlemi Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar içinde yer alan “Mirasbırakana Ait Araçların Mirasçılar Adına Tescil İşlemleri” bölümünde belirtilen doğrultu­da yapılır.

Araç üzerindeki miras payının devri, devreden ve devralanın katılımı suretiyle iki ta­raflı sözleşme şeklinde yapılabileceği gibi, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü­nün 20.08.2004 tarihli, 16474 ve Emniyet Genel Müdürlüğünün 24.03.2005 tarihli, 3749­59177 sayılı görüşlerinde belirtildiği üzere, miras payından feragat edildiğine ilişkin noterlik­te yapılmış tek taraflı bir feragatname ile de yapılabilir. Adına tescil yapılmasını talep eden mirasçı ya da üçüncü kişi, kendi lehine feragat edildiğini gösteren noterlikte yapılmış feragatnameyi herhangi bir notere ibraz etmek suretiyle tescil işlemini yaptırabilir.

Araç üzerindeki miras payının devri işlemi yapılması sırasında ilgili vergi dairesinden aracın borcu olup olmadığına dair yazı istenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu belge tescil işlemi sırasında aranmaktadır.

Araç üzerindeki miras payının devri, yukarıda açıklandığı gibi 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 677 nci maddesi gereğince yapılan bir devir olup, iki taraflı bir sözleşme ya da tek taraflı miras payından feragat şeklinde yapılması mümkün bulunmaktadır. Harçlar Kanu­nuna bağlı (2) sayılı Tarifenin 11’inci maddesinden anlaşılacağı gibi, gerek sözleşme şeklin­de, gerekse tek taraflı feragatte bir değer gösterme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının 24.10.2005 tarihli ve 56221 sayılı yazı­sında “23.08.1995 tarihli ve 46567 sayılı yazımızda da belirtildiği gibi feragatnamelerin maktu harca tabi tutulması, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar arasında feragatnameler yer almadığından damga vergisine tabi tutulmaması gerekmektedir” denildiğinden, miras payının devrine ilişkin tek taraflı feragatnameler damga vergisine tabi tutulmayacak, bunlardan sadece maktu harç tahsil edilecektir.

39-Takograf aygıtının satış senedinde ayrıca gösterilmesinin gerekmediği:

Yönetim Kurulunun 29.08.2001 günlü toplantısında görüşülen Emniyet Genel Müdür­lüğünün 16.08.2001 tarih ve 0171 sayılı genelgesinde açıklandığı üzere;

4721 Türk Medeni Kanununun 684’üncü maddesine göre bir şeye malik olan kimse­nin o şeyin bütünleyici parçalarına da malik olacağından, Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 64’üncü maddesinin (b) bendi gereğince kamyon, çekici ve otobüslerde İçişleri ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının görüşlerini de alarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının belirlediği kullanılır durumda takograf bulundurulmasının zorunlu olması, araç satışının bu cihazı da kapsaması nedeniyle, satış senedinde ayrıca belirtilmesine gerek bu­lunmamaktadır.

40-6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu hükümleri uyarınca satın alma hakkının kullanılması halinde uygulanacak usul:

“Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İliş­kin Usul ve Esaslar” içinde ayrıntılı olarak yer verildiğinden buraya bakılması gerekmektedir.

 

IV-RESMİ KURUM VE KURULUŞLARIN ARAÇ ALIM, SATIM VE DEVİRLERİ

41-Resmi kurum ve kuruluşların araç alımları:

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtildiği üzere, resmi araçların satış veya devirleri ilgili ku­rum veya kuruluşların tabi oldukları mevzuata göre yapılır.

237 sayılı Taşıt Kanununun1 ve 2’nci maddeleri gereğince;

“a) Genel bütçeye dahil dairelerle katma ve özel bütçeli idareler ve bunlara bağlı sa­bit ve döner sermayeli müesseseler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri,

b)İktisadi Devlet Teşekkülleri ve özel kanun ve kararnamelerle kurulan her çeşit ban­ka ve teşekküller,

c)Yukardaki (a) ve (b) fıkralarında yazılı daire, idare, banka, teşekkül ve müessesele- rin sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları teşekkül ve müesseseler,

d)Kamuya yararlı derneklerden Başbakanlıkça*lüzumlu görülenler,”

Traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları münhasıran askerî maksatlar için kullanılan ve ordunun silâh ve teçhizatından madut bulu­nan taşıtlar dışında kalan taşıtları bu Kanun hükümlerine göre edinmek zorundadırlar.

Aynı Kanunun 10’uncu maddesi de “Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idare­ler ve döner sermayelerin yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinebilecekleri taşıtların cin­si, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı yılı bütçe kanunlarına bağlı (T) işaretli cet­velde gösterilir.

Yukarıda sayılanlar dışında kalan kurum ve kuruluşlar tarafından bu Kanun gereğince taşıt edinilebilmesi, edinilecek taşıtın cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı gösterilmek suretiyle önceden alınmış Bakanlar Kurulu* kararına bağlıdır. Ancak, il özel ida­releri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri kendi meclislerinin kararı ile taşıt edinirler.” hükmünü içerdiğinden 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamına giren ta­şıtların hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla edinilmesinde aşağıdaki şekilde hareket edil­mesi gerekmektedir.

a) Genel bütçeye dâhil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayelerin yıl içinde hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla araç edinmeleri:

Bakanlıklar ile ilgili idareler ve bunların edinebilecekleri araçlar her yıl Bütçe Kanuna bağlı olarak yayınlanan (T) cetvelinde gösterilmektedir. Bu cetvelde, bazı taşıtların cins ve fiyatının Maliye Bakanlığınca tespit edileceğinin belirtilmesi ve ayrıca 237 sayılı Taşıt Kanu­nunun 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasının 11.2.2014 tarihli 6519 sayılı Kanunla “Bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Bakanlar Kurulu* yetkilidir” şeklinde değiştirilmiş bulunması nedeniyle, (T) cetvelinde sayılan Bakanlıklara ve idarelere bağlı kurum ve kuruluşların hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla taşıt edinmek istemeleri halinde, bunların (T) cetvelinde yer alan araçlar içinde olup olmadığına ve alınıp alınamayacağına dair bağlı bulundukları Bakanlığın veya idarenin yazısının aranması icap etmektedir.

b)Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayeler dı­şında kalan kurum ve kuruluşların yıl içinde hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla araç edinmeleri:

Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayeler dışında ka­lan kurum ve kuruluşlar, taşıtın cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı göste­rilmek suretiyle önceden alınmış Bakanlar Kurulu* kararına istinaden taşıt edinebileceklerin­den, buna dair Bakanlar Kurulu* kararını ibraz etmeleri gerekmektedir.

c)İl özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare bir­liklerinin hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla araç edinmeleri:

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünce Birliğimize gönderilen 21.07.2005 günlü ve 63459 sayılı genelgede de belirtildiği üzere; 237 sayılı Taşıt Kanununun 10’uncu maddesinde 2005 yılında yapılan değişiklik nedeniyle, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri, Bakanlar Kurulu* izni almadan kendi meclislerinin kararı ile taşıt edinebilirler.

5393 sayılı Belediye Kanununun 18/g maddesi uyarınca belediyelere yapılacak “şartlı bağışların” kabulü için belediye meclisi kararının gerektiği, buna karşılık aynı Kanunun 38/l maddesi uyarınca “şartsız bağışların” kabulü için ise belediye başkanının yetkili olduğu belir­tildiğinden, şartsız taşıt hibelerinde de belediye meclisi kararının aranıp aranmayacağı husu­sunda İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünden görüş istenmiştir. Adı geçen Genel Müdürlükçe gönderilen 4.8.2006 tarihli ve 63039 sayılı yazıda “Buna göre her yıl Bütçe Kanununa ekli “T” işaretli cetvelde gösterilen ve 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamına giren taşıtların hibe (yurt içi) veya satın alma yoluyla edinilmesinde belediye meclisi kararı gerek­mektedir.” denildiğinden, belediyelerin, her yıl Bütçe Kanununa ekli “T” işaretli cetvelde gös­terilen ve 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamına giren taşıtları hibe (yurt içi) yoluyla edinmele­riyle ilgili işlemlerinde, 5393 sayılı Belediye Kanununun 18/g ve 38/l maddelerinde belirtilen şartlı veya şartsız hibelerle ilgili hükümler nazara alınmayacak, mutlak surette buna ilişkin belediye meclisi kararı istenecektir.

Traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamına girmediğinden bunların belediyelerce hibe yoluyla edi­nilmesinde 5393 sayılı Belediye Kanununun 18/g ve 38/l maddelerinde yazılı hükümlere göre hareket edilmesi icap etmektedir.

* 2.7.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nin 180 inci maddesiyle, 1 inci maddenin birinci fıkrasının (d) bendin­de yer alan “Başbakanlıkça” ibaresi “Cumhurbaşkanlığınca” şeklinde, 10 uncu maddenin ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi de “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.

42-Resmi kurum ve kuruluşların araç satışları:

a) 237 sayılı Taşıt Kanununa giren araçların satışları:

237 sayılı Taşıt Kanununun 13’üncü maddesi “Bu Kanunun konusuna giren taşıtların satılabilmeleri, ya tahsis edildiği hizmet konusunun artık kalmamış olmasına veya ekonomik ömrünü doldurmuş bulunmasına bağlıdır.

Bu taşıtların ekonomik ömürlerini doldurmuş olmaları hali ilgili dairesinin teklifi üzerine Karayolları veya Devlet Su İşleri İdaresinden bir makine uzmanı, kurumunun yetkili bir perso­neli ile trafik teşkilatından bir uzmandan teşekkül edecek komisyon tarafından verilecek ra­porla belirtilir. Bu raporlar kurumun bağlı olduğu bakanlıkların tasvibine sunulur. Bu taşıtlar yürürlükte bulunan hükümlere göre satılır.

Hizmet konusunun kalmaması halinde taşıtlar gereği yapılmak üzere Devlet Malzeme Ofisine devredilir.”

Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönetmeliğin 45 inci maddesi de “Ekonomik ömrünü doldurma ya da tahsis edildiği hizmet konusunun kal­maması nedenleriyle, gerek kamu kurum veya kuruluşları gerekse Maliye Bakanlığınca satışı yapılacak olan resmi taşıtların satışı yapılmadan önce, taşıtın maliki olan kurum tarafından noterlerde trafikten çekme veya hurdaya çıkarma işlemi yaptırılması zorunludur.

Trafikten çekme veya hurdaya çıkarma işlemi için; Taşıt Kanununun 13 üncü maddesi gereğince düzenlenen, taşıtın hizmet dışı bırakıldığını gösteren rapor ile ilgisine göre noterle­re veya Emniyet Genel Müdürlüğü trafik tescil kuruluşlarına başvuru yapılır. ”

Hükümlerini içerdiğinden, 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamına giren ve sadece eko­nomik ömürlerini dolduran araçlar için yukarıda yazılı hususların yerine getirilmesinden sonra noterliklerde satış işlemi yapılabilir.

b) Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle; icra müdürlük­leri, vergi dairesi müdürlükleri, milli emlak müdürlükleri ile diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından doğrudan yapılan satışlar:

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20’nci maddesinin (d) bendinin sekizinci fık­rasında “Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle; icra müdürlükleri, vergi dairesi müdürlükleri, milli emlak müdürlükleri ile diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından satışı yapılan araçların satış tutanağının bir örneği aracın kayıtlı olduğu (trafik) tescil kuruluşlarına üç işgünü içerisinde gönderilir. Aracı satın alanlar gerekli bilgi ve belgeleri sağlayarak ilgili trafik tescil kuruluşundan bir ay içerisinde adlarına tescil belgesi almak zo­rundadırlar. Alıcıların tescil belgesi almak için süresinde başvurmamaları halinde bu araçları alıcıları adına re’sen kayıt ve tescil ettirmeye Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilidir.” hükmünü içerdiğinden bu satışlar ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılmaktadır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 279’uncu maddesi “Artırmada taşınır bir mal alan kişi, onun mülki­yetini ihale anında kazanır” hükmünü içerdiğinden bu nitelikteki satışların ayrıca noterliklerde yapılması gerekmemektedir.

Emniyet Genel Müdürlüğünün 08.01.2001 tarihli ve 012960 sayılı görüşünde açıklan­dığı üzere; bu satışlarda, her ne kadar plakasız olsa da araçların daha önce tescil işlemi görmüş olmaları ve dolayısıyla ilk defa tescil işlemi yapılacak yeni araç sayılmamaları nede­niyle, adlarına düzenlenmiş satış belgesine istinaden yeni sahipleri tarafından tescil işlemle­rinin bir ay içerisinde yapılması zorunludur

İlk defa tescil işlemi yapılacak araç olmamaları sebebiyle bir aylık süre içerisinde tes­cil yapılmadan alıcıların bu araçları noterliklerde bir başkasına satmaları mümkün bulunma­maktadır.iplerine de uymayacağından bu tür akdin noterlerce düzenlenmemesi gerekmek­tedir.”

"...plaka tahdidi uygulanan illerde ancak Bakanlar Kurulu kararına uyularak verilen ti­cari plakalı otoların Ticari Araç Tahsis Belgesi almış olan sahipleri tarafından işletileceği, Ba­kanlar Kurulu Kararında öngörülen usul ve şartlara uygun bir şekilde devir işlemleri gerçek­leşmeden muvazaalı kira sözleşmesine istinaden bu otoların çalıştırılamayacağı, tespiti ha­linde bu otoların trafikten men edilmesi gerektiği,

Yukarıda belirtilen açıklamalar çerçevesinde tahdit kapsamında bulunan umum servis araçlarının (S plakalı araçlar) kiraya verilmesi konusunda noterliklerde kira sözleşmesi ya­pılması uygun görülmemektedir”

Yönünde görüş bildirilmesi nedeniyle, tahditli ticari plakalı araçların kiraya verilmesine ilişkin sözleşmelerin noterliklerde yapılmaması icap etmektedir.

 

V- ARAÇ KİRALAMA VE REHİN İŞLEMLERİ:

43- Tahditli ticari plakalı aracın kiraya verilemeyeceği:

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Birliğimize gönderdiği 24.5.1991 tarihli, 126132 ve 14.06.2006 tarihli, 5847-103455 sayılı yazılarında;

“... tahditli ticari plakalı bir aracı mevcut mevzuata uygun olarak elde edemeyen kişile­rin kira sözleşmesi yapmak suretiyle ticari araç edinip, işletmesi için yapılacak akitler hakka­niyet prensiplerine de uymayacağından bu tür akdin noterlerce düzenlenmemesi gerekmek­tedir.”

"...plaka tahdidi uygulanan illerde ancak Bakanlar Kurulu kararına uyularak verilen ti­cari plakalı otoların Ticari Araç Tahsis Belgesi almış olan sahipleri tarafından işletileceği, Ba­kanlar Kurulu Kararında öngörülen usul ve şartlara uygun bir şekilde devir işlemleri gerçek­leşmeden muvazaalı kira sözleşmesine istinaden bu otoların çalıştırılamayacağı, tespiti ha­linde bu otoların trafikten men edilmesi gerektiği,

Yukarıda belirtilen açıklamalar çerçevesinde tahdit kapsamında bulunan umum servis araçlarının (S plakalı araçlar) kiraya verilmesi konusunda noterliklerde kira sözleşmesi ya­pılması uygun görülmemektedir”

Yönünde görüş bildirilmesi nedeniyle, tahditli ticari plakalı araçların kiraya verilmesine ilişkin sözleşmelerin noterliklerde yapılmaması icap etmektedir.

44- Taşıt kira ve taşıma (navlun) sözleşmeleri:

6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 299’uncu maddesinde kira sözleşmesi, kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bı­rakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanmıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun“Taşıma İşleri” başlıklı Dördüncü Kitabında yer alan 850’nci maddesi de “Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşya veya yolcu taşıma işini veya ikisini birlikte üstlenen kişidir. Eşya her türlü yükü de kapsar.

Taşıyıcı, taşıma sözleşmesiyle eşyayı varma yerine götürmeyi ve orada gönderilene teslim etmeyi veya yolcuyu varma yerine ulaştırmayı; buna karşılık, eşya taşımada gönderen ve yolcu taşımada yolcu, taşıyıcıya, taşıma ücretini ödemeyi borçlanır.” hükümlerini içermek­tedir.

Taşıt kira sözleşmesi ile taşıma sözleşmesinin birbirinden ayırt etmek için öncelikle taşıt sahibinin yüklenimine bakılması gerekir. Taşıt sahibi, kendisinin bakım ve denetimi al­tında olan taşıtı ile sadece taşıma işlemini yapmakta ise, bu bir taşıma sözleşmesidir. Buna karşılık, taşıt çıplak olarak ve varsa çalışanları ile birlikte tamamen diğer tarafın kullanım ve yararlanmasına bırakılmış ise, bu da kira sözleşmesidir.

Uygulamada genellikle sözleşmelerin, taşıt sahibinin, taşıt ve çalışanlarının tüm gider­leri ile taşıtın bakım ve muhafazasını kendi bakımı ve sorumluluğu altında tutmasına ve bu­nun bir taşıma işi olmasına rağmen kira sözleşmesi başlığı ile noterlere onay için getirildikleri görülmektedir. Özellikle, kiralanması mümkün olmayan tahditli ticari plakalı araçlarla yapıl­mak istenilen işin taşıma olmasına rağmen, bunların kira sözleşmesi başlığı altında onay­lanması talep edilmektedir. Bu nedenle sözleşmenin başlığında ne yazıldığına bakılmaksızın, tarafların taahhütlerine bakılarak sözleşmenin hangi niteliği taşıdığının araştırılması ve dam­ga vergisinin de buna göre tahakkuk ve tahsili gerekmektedir.

45- Kiraya verilemeyecek araçlar, belirli koşullarla kiraya verilebilecek araçlar:

Geçici ithali yapılan yabancı plakalı taşıtlar kiralanamaz. (Bakınız 35 ncı madde.)

Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşlarınca Ülkelerinden getirilen ve Ülkemizde geçici tescil belgesi ve tescil plakası verilen araçlar kiralanamaz. (Bakınız 36 inci madde)

Engelli araçlarından;

Tescil belgelerinde ve bilgisayar kayıtlarında “... ilgili gümrük müdürlüğünün izni ol­madan .... Kiralanması ... yasaktır." şeklinde şerh konulanlar, bu izin alınmadan,

Tescil belgelerinde ve bilgisayar kayıtlarında, "... beş yıl içerisinde Özel Tüketim Ver­gisi ödenmeden         kiralanması,        ödünç verilmesi yasaktır." şeklinde şerh konulanlar, beş

yıllık süre içinde bu vergi ödenmeden,

kiralanamaz. (Bakınız 17 nci madde)

46-Rehinli araçların kiraya verilmesi:

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 939’uncu maddesinde, Kanunda öngörülen ayrık durumlar dışında taşınırların, ancak zilyetliğin alacaklıya devri suretiyle rehin edilebileceği; ayrık durumların açıklandığı 940’ıncı maddesinde ise, gerçek veya tüzel kişilerin alacakları­nın güvence altına alınması için, kanun gereğince bir sicile tescili zorunlu olan taşınır mallar üzerinde, zilyetlik devredilmeden de, taşınır malın kayıtlı bulunduğu sicile yazılmak suretiyle rehin kurulabileceği belirtilmiştir.

Bu hükümlerden anlaşılacağı gibi, tescil edilmiş araçlar üzerinde, aracın rehin alacak­lısına teslim edilmesi veya tescil kayıtlarına rehin şerhi verilerek aracın rehin borçlusunda bırakılması suretiyle rehin kurulabilir.

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü, konuya ilişkin olarak gönderdiği 25.05.2007 tarihli ve 11280 sayılı cevap yazısıyla;

“Tescil edilen araçlar üzerinde rehin hakkı kurulması halinde;

a)Aracın zilyetliği rehin alacaklısına devredilmiş ise, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 299’uncu maddesinde belirtildiği gibi kiraya veren, kiralanmış nesneyi kiracının kul­lanmasına bırakmak borcu altına gireceğinden aracın kiralanabilmesi için aracın zilyedi olan rehin alacaklısının muvafakatinin bulunması gerekmektedir.

b)Rehin tescil kayıtlarına şerh edilmiş ve araç rehin borçlusu malike bırakılmış ise, araç sahibi, mülkiyet başkasına geçirilmemek kaydıyla ve değerinde azalma meydana gelmeyecek şekilde araç üzerinde tasarrufta bulunabilir ve bu kapsamda aracını kiralayabilir. Ancak keyfiyetin rehin alacaklısına bildirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir” yönünde görüş bildirdiğinden, rehinli aracın kiralanmasında yukarıda belirtilen ayrıma göre işlem ya­pılması icap etmektedir.

Yönetim Kurulunun;

25.07.2008 tarihli toplantısında alınan karar uyarınca, (a) bendinde belirtilen muvafa- katnamenin noterliklerde yapılmış olması,

11.07.2007 tarihli toplantısında alınan kararı uyarınca da, (b) bendinde belirtilen rehin alacaklısına yapılacak bildirimin, işlem örneğinin tebligat yolu ile rehin alacaklısına gönderil­mesi suretiyle yapılması,

gerekmektedir.

47-Hacizli araçların kiraya verilmesi:

İİK ’nun 86’ncı maddesigereğince, borçlu, alacaklının muvafakati ve icra memurunun müsaadesi olmaksızın mahcuz taşınır mallarda tasarruf edemez. Haciz sonrası, haczedilen malın borçluya teslim edilmesi o malın saklanması amacını taşıdığından, borçlu hacizli mal üzerinde hiçbir şekilde tasarrufta bulunamaz. Bu nedenle; üzerinde haciz kaydı bulunan araçların, alacaklının muvafakati ve icra memurunun izni olmaksızın kiraya verilmesi müm­kün bulunmamaktadır.

48-Araçlar üzerine rehin konulmasına ve kaldırılmasına ilişkin tescil işlemleri:

“Araçların Satış, Devir ve Tescil Hizmetlerinin Noterler Tarafından Yürütülmesine İliş­kin Usul ve Esaslar” ile rehin sözleşmeleri konulu (33) sayılı Birleştirilmiş Genelge içinde ay­rıntılı olarak yer verildiğinden buraya bakılması gerekmektedir.

 

VI- İKİNCİ EL MOTORLU KARA TAŞITLARININ TİCARETİNİ YAPANLARA İLİŞKİN İŞLEMLER:

(VI. kısım 17.08.2020 tarihli ve 238 sayılı genel yazı ve Yönetim Kurulunun 24.08.2020 tarihli toplan­tısında alınan 79 numaralı kararı uyarınca eklenmiştir.)

49 - İkinci el motorlu kara taşıtları ticareti yapanların alım satımlarında uygulana­cak usul:

a)Yönetmelik değişikliği:

13.02.2018 tarihli ve 30331sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 2018/36 ve 134 sa­yılı genel yazılarla duyurulan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik 15 Ağustos 2020 gün ve 31214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile değiştirilmiştir.

b)Yönetmeliğin uygulanacağı satışlar:

Bu Yönetmelik hükümleri, 2 nci maddesinde belirtilen gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti faaliyetleri kapsamında noterliklerde yapacakları satış işlemlerinde uygulanacaktır.

Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (d) bendinde “İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti: Doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen ikinci el motorlu kara taşıtı­nın satışıve pazarlanmasıyla ilgili faaliyetler bütünü”şeklinde tanımlandığından, yönetmelik kapsamındaki kişilerin noterlikte “alıcı” sıfatıyla yaptıkları araç satış sözleşmelerinde (araç sa­tın aldıkları işlemlerde) işbu yönetmelik hükümleri uygulanmayacaktır.

Ayrıca, yönetmeliğin 2 nci maddesinin 2 nci fıkrasına eklenen (d) bendi gereğince “Mo­torlu kara taşıtı kiralama faaliyetinde bulunan işletmeler tarafından en az bir yıl süreyle kirala­nan taşıtların bu işletmelerce satışı” halinde de (2 inci maddenin 2 inci fıkrasının a, b, c, ç bentlerinde olduğu gibi) bu yönetmelik hükümleri uygulanmayacaktır.

c)Yönetmeliğin uygulanacağı taşıtlar:

Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (ç) bendinde “İkinci el motorlu kara ta­şıtı: 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 3 üncü maddesinde tanım­lanan ve tescilli olan motosiklet, otomobil, arazi taşıtı, otobüs, kamyonet, kamyon ve lastik tekerlekli traktör niteliğindeki taşıtları,” şeklinde tanımlandığından, bu tanımda yer alan dışın­daki araçların satışında işbu yönetmelik hükümleri uygulanmayacaktır.

ç) Ekspertiz raporu:

Yönetmeliğin14 üncü maddesine göre;

-Yalnızca “otomobil ve arazi taşıtları” nın satışında ekspertiz raporu alınması zorun­luluğu bulunduğundan, bunlar dışındaki araç satış işlemleri için ekspertiz raporu alınması ve notere ibraz edilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.

-TSE hizmet yeterlilik belgesine sahip ekspertiz işletmesi bulunmayan illerde faaliyet gösteren işletmeler tarafından yapılacak satış işlemlerinde ekspertiz raporu alınması zorunlu­luğu bulunmamaktadır.

-Ekspertiz raporu alınmasının zorunlu olduğu hallerde raporun, satışın yapıldığı tarih­ten önceki üç gün içinde alınması gerekmektedir.

-Model yılına göre sekiz yaşın veya yüz altmış bin kilometrenin üzerindeki taşıtlar için ekspertiz raporu alınması zorunlu değildir.

d)Yetki belgesi:

Yönetmeliğin Geçici 1 inci maddesi uyarınca ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden işletmelerin yetki belgelerini 31.08.2020 tarihine kadar almaları gerekmektedir.

Ancak Yönetmeliğin 21 inci maddesi yürürlükte olduğundan, 31.08.2020 tarihine kadar yetki belgesi almamış olan işletmelerce bu tarihe kadar yapılacak olan araç satış işlemleri sı­rasında, yönetmeliğin 21 inci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca “yetki belgesinin bulunmadığı hususu”araç satış sözleşmesinde ilgili taraf beyanına yazılacaktır.

İlgili işletmenin yetki belgesi almış olması durumunda ise anılan madde gereğince araç satış sözleşmesinde “yetki belgesi numarası veya yetki belgesi numarasının beyan edilmediği hususu” yazılacaktır.

Öte yandan, yönetmeliğin 5 inci maddesinin 4 üncü fıkrası nedeniyle yetki belgelerinin noterlikte devredilmesi mümkün değildir.

e)Türkiye Noterler Birliğinin ve noterlerin yükümlülükleri:

Noterler, 21 inci maddenin (a) ve (b) bentleri gereğince yetki belgesi numarasının be­yan edilmesi halinde:

-Yetki belgesi numarasının beyan edilmesi halinde, işletmenin yetki belgesi bilgilerini Ticaret Bakanlığının https://ietts.gtb.gov.tr/Home/BelgeSorgula,

-Ekspertiz raporu ibraz edilmesi halinde, ekspertiz işletmesinin hizmet yeterlilik belgesi bilgilerini TSE’nin https://basvuruportal.tse.org.tr/Genel/FirmaArama.aspx#open,

Adreslerinden veya e-devlet uygulamasına ait https://www.turkiye.gov.tr/tse-belgeli-firma-sorgulama adresinden sorgulanması gerekmektedir.

Ticaret Bakanlığına ait “Bilgi Sistemi” ve TSE ile entegrasyon kurularak bu bilgilerin Türkiye Noterler Birliği bilişim sistemleri üzerinden noterlerce otomatik olarak kontrol edilme­sine ilişkin çalışmalar tamamlandığında, ayrıca duyuru yapılacaktır.

-Satış işlemleri sırasında zorunlu olmasına rağmen, ilgili tarafından yetki belgesi nu­marasının beyan edilmemesi veya yetki belgesi bulunmaması ve ekspertiz raporunun ibraz edilmemesi durumları, noterlikte araç satış işleminin yapılmasına engel olmayacaktır.

21 inci maddenin (c) bendi gereğince “İşletmenin yetki belgesi numarası veya yetki bel­gesi numarasının beyan edilmediği ya da yetki belgesinin bulunmadığı hususu”nun sözleş­meye yazılması gerekmektedir.

-21 inci maddenin (ç) bendi gereğince “Ekspertiz raporunun düzenlendiği tarihte hiz­met yeterlilik belgesinin geçerli olup olmadığı hususu'nun sözleşmeye yazılması, bu hususun da tespiti için yukarıda aktarılan internet adresi üzerinden kontrol yapılması gerekmektedir.

-21 inci maddenin (d) bendi gereğince “Ekspertiz raporunun tarih ve sayısı ile eksper­tiz raporunda yer alan TSE hizmet yeterlilik belgesi numarası ve kilometre bilgisi”nin sözleş­meye yazılması gerekmektedir. Ekspertiz raporunun ibrazı yalnızca otomobil ve arazi taşıtları için zorunludur. Otomobil ve arazi taşıtı dışındaki araçların satışında bu bent kapsamındaki bilgilerin sözleşmeye yazılması zorunlu olmayıp, tarafların talebi halinde yazılabilecektir.

-İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 21 inci maddesinin (e) bendi gereğince “Ekspertiz raporu ibraz edilmemesi durumunda, bu belgenin ibraz edilmediği hususu ile alıcı ve satıcının beyan ettiği satış anındaki taşıtın kilometre bilgisinin" mutlaka sözleşmeye yazılması gerekmektedir. Ekspertiz raporunun ibrazı yalnızca otomobil ve arazi taşıtları için zorunlu olduğundan, otomobil ve arazi taşıtı dışındaki araçların satışında bu bent kapsamındaki bilgilerin sözleşmeye yazılması zorunlu olmayıp, tarafların talebi halinde yazılabilecektir.

-21 inci maddenin (f) bendi gereğince “Vekâleten yapılan alım satımlarda, noterlikte alım satım işlemini gerçekleştiren kişilerin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası ile iletişim bilgilerinin” sözleşmeye yazılması gerekmektedir.

f)İkinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde ödemenin yapılış şekli:

Sözü edilen Yönetmeliğin 17 nci maddesi uyarınca, ikinci el motorlu kara taşıtı alım satımında ödemenin nakit yapılması halinde taşıt satış bedelinin, Ticaret Bakanlığı ile yapılan protokole istinaden Birliğimize ait Güvenli Ödeme Sistemi üzerinden ödenmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda Güvenli Ödeme Sisteminin kullanımı, yalnızca yönetmelik uya­rınca ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapanların araç satış işlemlerinde zorunlu olup; bu kişilerin noterlikte “alıcı” sıfatıyla yaptıkları araç satış sözleşmelerinde (araç satın aldıkları iş­lemlerde) Güvenli Ödeme Sisteminin kullanımı zorunlu değildir.

Ayrıca, yönetmelik kapsamı dışındaki kişiler (İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapma­yan gerçek veya tüzel kişiler) tarafından yapılan araç satış işlemlerinde de Güvenli Ödeme Sisteminin kullanımı zorunlu değildir.

Güvenli Ödeme Sistemi üzerinden ödeme yapılması için, noterlikteki satış işlemi önce­sinde alıcı ve satıcı taraflarca Birliğimizle protokol imzalayarak entegrasyon kurmuş olan “Aracı Kuruluş”lara başvuru yapılması gerekmektedir. Bankalar, elektronik para kuruluşları ve ödeme kuruluşları “Aracı Kuruluş”olarak Güvenli Ödeme Sistemi kapsamında alıcı ve satıcılara hiz­met verebilecek olup; Birliğimizle protokol imzalayarak hizmet vermekte olan “Aracı Kuruluşla­rın güncel listesi ve Güvenli Ödeme Sistemine dair diğer bilgilere Birliğimize ait https://por-tal.tnb.org.tr/Sayfalar/GuvenliOdemeHiz.aspx adresinden erişilebilecektir.

Güvenli Ödeme Sisteminin kullanımı, yönetmelik uyarınca faaliyet yürütmekle yükümlü tutulan gerçek veya tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârlar için zorunlu hale getirilmiş olup; işbu yükümlülüğe aykırı olarak Güvenli Ödeme Sisteminin kullanılmak istenmemesi durumu, noterlikteki araç satış işlemine engel olmayacak; ancak zorunlu olmasına rağmen Güvenli Ödeme Sistemini kullanmayan ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapanlar hakkında Yönetme­liğin 23 üncü maddesi uyarınca ilgili idare tarafından idari yaptırım uygulanabilecektir.

Bilgi edinilmesini rica ederim.

Saygılarımla

Dursun CİN
BAŞKAN

 

Ekler için tıklayınız.

 

BU GENELGE İLE İLGİLİ YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN GENELGE VE GENEL YAZILAR:

18.04.2016 - (5) sayılı genelge yürürlükten kaldırılmıştır.

---