2008-19 sayılı genelge
Dizin
Mali Danışmanlık - 347-11934
Ankara, 13.06.2008
Özü: Banka tarafından bir araç üzerindeki rehnin bir başka araca geçirilmesine muvafakat hk.
G E N E L G E
( 19 )
........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA
........................ NOTERLİĞİNE
Bir noterliğimizden Birliğimize intikal ettirilen yazı ekinde bir örneği bulunan;
"Bankamıza rehinli bulunan 34 TCS 21 ticari taksi plaka sahibi Burhan AKYÜREK'E ait özellikleri aşağıda belirtilen taşıtın rehin hakkımız başta olmak üzere aracın plakası ve bu plakaya bağlı bütün hakları saklı kalmak kayıt ve şartıyla eski araçtan kaldırıp aşağıda belirtilen yeni araca rehnimizin konularak taşınmasına muvafakat ediyoruz. Trafik Tescil Belgesinin buna göre tanzimiyle gereğinin yapılmasını arz ederiz. Ayrıca rehnin tesciline ilişkin yazılı bir belge verilmesini rica ederiz."
şeklinde düzenlenen ve bir banka tarafından bir araç üzerindeki rehnin bir başka araca geçirilmesine muvafakat edilen işlemin, Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinde 5035 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik uyarınca harçtan muaf tutulup tutulamayacağı konusundaki talep Gelir İdaresi Başkanlığına intikal ettirilmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda;
"Başkanlığınızın Birliğimize verdiği görüşlere dayanılarak yayımlanan aşağıdaki Genelgelerle;
a) 2000/3 sayılı genelgemizde bir başka şirketle birleşen anonim şirketin borçlarına karşılık rehnettiği araçların yeni şirket adına tesciline bankanın muvafakatine dair işlemden rehin değeri üzerinden nispi harç tahsil olunacağı, (08.12.1999 tarih ve 53883 sayılı yazınız)
b) 2007/16 sayılı genelgemizde, kredi ile alınarak üzerine rehin tesis edilen fakat imalat hatasından dolayı aynı cins, nevi ve model bir başka otomobil ile değiştirilen araç üzerindeki rehnin yeni araç üzerine naklini sağlayan banka muvafakatine dair işlemden maktu harç alınacağı, (02.02.2007 tarih ve 8979 sayılı yazınız)
c) 2007/31 sayılı genelgemizde de rehinli aracın satışına dair banka muvafakatine dair işlemin, aracın kasko değeri üzerinden nispi harca tabi tutulacağı, (04.06.2007 tarih ve 0506800 sayılı yazınız)
tüm noterlere bildirilmiştir.
Noterlik müracaatına konu işlem rehinli araçların mülkiyetinin nakli manasına gelen bir tasarrufa ilişkin değildir. Bu muvafakatname, kişinin adına kayıtlı araç üzerindeki rehnin aynı şahsa ait bir başka araç üzerine konulmasına ilişkin olmak bakımından yukarıda belirtilen 2007/16 sayılı genelgemiz konusu işlemden şekil olarak farklı ve fakat mahiyet olarak benzer bir hukuki muameleyi ihtiva etmektedir.
Bu nedenle, sözü edilen işlemden sadece maktu harç alınarak işlem yapılmasının gerektiği düşünülmekle birlikte konunun gerek bu yönüyle, gerekse işlemin maktu veya nispi harca tabi olması hususu da dikkate alınarak, kredi işlemi meyanında harçtan istisna edilip edilmeyeceği" şeklinde Birliğimiz görüşü de belirtilmek suretiyle söz konusu işlem örneğinin tetkiki ile tayin olunacak görüşlerinin Birliğimize bildirilmesi istenilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığından cevaben alınan ve Yönetim Kurulumuzun 02.06.2008 günlü toplantısında görüşülen 30.04.2008 tarih ve 044832 sayılı yazıda;
"İlgide kayıtlı yazınızda, banka tarafından araç üzerine konulmuş rehnin başka bir araç üzerine geçirilmesine muvafakat edilen işlemden ne şekilde harç aranacağı hakkında Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.
Bilindiği üzere, 492 sayılı Harçlar Kanununun 42 nci maddesinde, "Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.
Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları hakkında bu hüküm uygulanmaz." denilmiştir.
Anılan maddenin incelenmesinden de görüleceği üzere, menkul ve gayrimenkul malların alım, satım, taahhüt ve rehne konu işlemlerini kapsayan her nevi mukavele, senet ve kağıtlarda değer gösterilmesinin zorunlu olduğu açıkça belirtilmiştir.
Öte yandan, aynı Kanunun 43 üncü maddesinde ise, motorlu kara taşıtlarının noterliklerde gerçekleştirilen alım, satım ve taahhüdü işlemlerinde alınacak nispi harca matrah olmak üzere gösterilecek değerin, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yayımlanan kasko değer listelerinde, motorlu kara taşıtlarının cinsi, markası, tipi, modeli ve yaşı itibariyle yer alan sigorta prim değerlerinden az olamayacağı hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, sözü edilen maddenin uygulanması bakımından 26.12.1990 tarih ve 20737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 17 Seri No.lu Harçlar Kanunu Genel Tebliğinde, motorlu kara taşıtlarının alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değerle ilgili olarak uyulacak usul ve esaslar açıklanmıştır.
Buna göre, araç üzerindeki rehnin, rehin alacaklısının muvafakatı ile başka bir araç üzerine geçirilmesi ile ilgili düzenlenen muvafakatnameden, taşıtın kasko sigortasına esas değeri üzerinden nispi harç aranması gerekmektedir.
Diğer taraftan, Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinde, "Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (Bu kooperatifler ile Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma Anonim Şirketi tarafından bankalardan kullandırılacak krediler için verilecek kefaletler dahil) bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödemelerine ilişkin harca tabi tutulmaz." Hükmüne yer verilmiştir.
492 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan 123 üncü maddesi ile kredi kuruluşlarınca kullandırılan kredinin kredi kuruluşuna geri dönüşüne kadar geçecek süreçte bu Kanun hükümlerine göre doğacak harçların aranılmaması öngörülmektedir.
Bu nedenle, banka tarafından araç üzerine konulmuş rehnin başka bir araç üzerine geçirilmesine muvafakat edilen işlemden, Harçlar Kanununun 123 üncü maddesi hükmüne göre harç aranmaması gerekmektedir."
şeklinde görüş bildirilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı görüşüne göre, kullandırılan kredi sebebiyle banka tarafından bir araç üzerine konulmuş rehnin, başka bir araç üzerine geçirilmesine muvafakat edilmesi ile ilgili işlemden, 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesi hükmüne göre kredi işlemi kabul edildiğinden bu işlemden harç aranılmaması gerekmektedir.
Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.
Saygılarımla,
BAŞKAN
Hasan YENİ
(İstanbul 28.Noteri)
Ş.KILIÇ
ŞK.