Mali Danışmanlık 7380

Ankara,4 Mayıs 2006

Özü:

-Tarımsal Üretici Birliklerinin defter tasdiki,

-Tarla kira sözleşmesinde damga vergisi nispeti,

- Arsası üzerine 3. şahsın inşaat yapmasına muvafakat,  İşlemlerinde harç damga hk.

 

G E N E L G E

( 33 )

 

........................ NOTER ODASI BAŞKANLIĞINA

........................ NOTERLİĞİNE

 

           Bir noterliğimizden Birliğimize intikal eden yazıda üç ayrı grupta yer alan hususlarla ilgili olarak Maliye Bakanlığına müracaat edilmiştir.

           Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen yazımızda

"Müracaatçı Noterlikçe;

           1- 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanununun, muafiyete dair 19 uncu madde hükmünün, tarımsal üretici birliklerinin noterde tasdik ettirecekleri defterler bakımından da uygulanıp uygulanmayacağı sorulmaktadır.

           5200 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde, Tarımsal Üretici Birliğine ait her türlü taşınır, taşınmaz mallar, bunların alım, satım, inşa ve kullanımları ile birlikçe yürütülen hizmet ve faaliyetlerin damga vergisi hariç her türlü vergi, resim, harç ve katkı payından muaf olduğu hükme bağlanmıştır.

           Maddede yer alan muafiyet hükmü Birliğin gayrimenkulleri, bunların alımı, satımı ve inşaatı ile Birlikçe yürütülen hizmet ve faaliyetlere yönelik bulunmaktadır. Maddenin düzenleme tarzı itibariyle Birliğin muhatap olduğu işlemler ve bu meyanda noterde tasdik ettireceği defterler yönünden de harç muafiyeti tanındığı hususunun kabulü gerektiği düşünülmektedir. Zira Birliğin hizmet ve faaliyetlerine harç muafiyeti tanımak, hizmet ve faaliyetlerinin gerektirdiği işlemleri sebebiyle de harç muafiyetinin getirildiği manasına gelmektedir.

           2- Tarla kira sözleşmelerinden binde 1,5 oranında mı yoksa ürün elde etme, zirai faaliyet olduğundan binde 7,5 oranında mı damga vergisi alınacağı sorulmaktadır.

           Kira sözleşmelerinin konusu itibariyle damga vergisi uygulaması farklılık göstermemektedir. Dolayısıyla konut kirası, iş yeri kirası ve bu manada zirai faaliyet için tarla kirası ile ilgili mukaveleler binde 1,5 nispette damga vergisine tabi tutulacaktır.

           Şu kadar ki, bu kira sözleşmelerinde teminat, depozito, kefalet gibi düzenlemeler de bulunduğu takdirde, damga vergisi, kefaletin adi kefalet veya müteselsil kefalet (müteselsil borçluluk) olması durumuna göre damga vergisi uygulaması farklılık gösterebilecektir.

           3- Ortak mülkiyetteki taşınmaz üzerine hissedarlardan birisi tarafından yapılacak inşaat için Belediyelerce diğer hissedarlardan istenilen muvafakatnameler ile kendi taşınmazına başkası tarafından inşaat yapılmasına muvafakat içeren ve belediyelere verilmek üzere tanzim edilen muvafakatnamelerde, değer gösterilmesi gerekip gerekmediği hususu sorulmaktadır.

           Gönderilen işlem örneklerinde,

           a) “Hissedarı bulunduğum X ili, X ilçesi mevkiindeki X parsel nolu arsa üzerine diğer hissedar X’ın inşaat yapmasına muvafakat ederim.”

           b) “Maliki bulunduğum X İli X İlçesi X mevkiindeki X parsel nolu arsamın üzerine X’ın inşaat yapmasına muvafakat ederim.”

şeklinde düzenlemeler mevcuttur.

Bu işlemlerde düzenleme tarzı itibariyle bir şahsın hissedarı veya maliki bulunduğu arsa üzerine bir başkasının inşaat yapmasına muvafakat edilmektedir.

           İşlemin vasfı incelendiğinde 492 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde belirtilen gayrimenkul bir malın alımı, satımı veya taahhüdünü gerektiren ve dolayısıyla değer gösterilmesi icabeden bir belge mahiyetinde olmadığı sonucuna varılmaktadır. İşlem sadece arsa üzerine inşaat yapacak olan şahsın bu faaliyetine müsaade manasında düzenlenmekte, bu yönüyle de mülkiyet veya tasarruf hakkını etkileyen bir özellik göstermemektedir.

           Bu nedenle değer gerekmediğinden damga vergisine tabi olmayan söz konusu işlemlerin maktu harca tabi tutulması gerektiği düşünülmektedir."

şeklinde görüş bildirilerek her üç konu hakkındaki Bakanlıkları görüşü talep edilmiştir.

           Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığından alınan ve Yönetim Kurulumuzun 25.04.2006 günlü toplantısında görüşülen 16.03.2006 günlü ve 18623 sayılı yazıda ise;

"İlgide kayıtlı yazınızın incelenmesinden, Birliğinizce yapılan değerlendirme neticesinde 5200 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan muafiyet hükmü ile ilgili olarak:

 

- Söz konusu muafiyet hükmünün Tarımsal Üretici Birliğinin gayrimenkulleri, bunların alımı, satımı ve inşaatı ile Birlikçe yürütülen hizmet ve faaliyetlere yönelik bulunduğu, bu nedenle Birliğin muhatap olduğu işlemler ile bu meyanda noterde tasdik ettireceği defterler yönünden de harç muafiyeti tanınması gerektiğinin;

 

- Tarla kira sözleşmelerinin binde 1,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerektiğinin ancak, bu sözleşmelerde teminat, depozito ve kefalet gibi düzenlemelere yer verilmesi ile adi kefalet ya da müteselsil kefalet (müteselsil borçluluk) bulunması durumuna göre damga vergisi uygulamasının farklılık gösterebileceğinin;

 

- Ortak mülkiyetteki taşınmaz üzerine hissedarlardan birisi tarafından yapılacak inşaat için Belediyelerce diğer hissedarlardan istenilen ya da kendi taşınmazına başkası tarafından inşaat yapılmasına muvafakat vermek amacıyla Belediyelere verilmek üzere tanzim edilen muvafakatnamelerin, 492 sayılı Kanuna göre değer gösterilmesini gerektiren bir mahiyette bulunmaması nedeniyle maktu harca tabi tutulması gerektiğinin ve değer gösterilmemesi nedeniyle de damga vergisine tabi olmadığının, düşünüldüğü ve konuya ilişkin Başkanlığımız görüşünün sorulduğu anlaşılmıştır.

5200 sayılı Kanunun 19 uncu maddesinde yer alan muafiyet hükmünün incelenmesinden görüleceği üzere, söz konusu muafiyet Birlikçe yürütülen hizmet ve faaliyetlere yönelik olup, Birliğin noterde tasdik ettireceği defterler için uygulanması mümkün bulunmamaktadır.

 

Öte yandan, yazınızda sözü edilen diğer hususlar 492 sayılı Harçlar Kanunu ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu hükümleri çerçevesinde incelenmiş ve konuya ilişkin olarak belirtilen Birliğiniz görüşü, Başkanlığımızca da mevzuat hükümlerine uygun bulunmuştur."

denilmektedir.

           Buna göre;

- Tarımsal Üretici Birliklerinin defter tasdiklerinde harç muafiyeti uygulanması mümkün değildir.

- Tarla kira sözleşmeleri binde 1,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacaktır. Ancak bu sözleşmelerde teminat, depozito ve kefalet gibi düzenlemeler olduğunda damga vergisi nispeti farklılık gösterebilecektir.

 

- Ortak mülkiyetteki taşınmaz üzerine bir hissedar tarafından yapılacak inşaat için belediyelerce diğer hissedarlardan istenilen muvafakatname veya sahip olunan taşınmaza başkası tarafından inşaat yapılmasına ilişkin olarak belediyelere verilmek üzere düzenlenen muvafakatnamelerde değer gösterilmesi söz konusu olmayacaktır.

 

Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.

           Saygılarımla,

 

BAŞKAN

Hasan YENİ

(İstanbul 28.Noteri)

---