HALUK NECDET TEKİN (T.N.B BAŞKAN DANIŞMANI) - TÜM MAKALELERİ

---

 

1- Genel olarak:

 

a) İşlemler görülmeden giderler yönünden bilgi verilemeyeceği:

 

Noterliklerce işlem görülmeden giderler hakkında bilgi verildiği, ayrı noterliklerin birbirinden farklı rakamlar bildirmesinin ise tartışma ve yakınmalara neden olduğu hususunda TNB’ye intikal eden şikayet dilekçeleri Yönetim Kurulu'nun 10.09.2004 günlü toplantısında görüşülmüştür.

Noterlik Kanunu'nun 50 nci maddesi noterlerin rekabet yapmasını ve kendilerine ait ücretlerden herhangi bir şekilde indirim yapmasını yasaklamıştır. Noterlikçe tahsil edilen diğer devlet gelirleri bakımından da bunun yapılamayacağı tabiidir. İş sahiplerine işlem tamamlanmadan, hatta içeriği belirlenmeden, bu aşamada eksik bilgiler nedeniyle verilecek farklı yanıtların yakınmalara neden olacağı ve mesleğin saygınlığına zarar vereceği açıktır.

Bu itibarla, Yönetim Kurulu’nca; noterliklere gelinerek ya da iletişim araçları kullanılarak işlem giderleri konusunda bilgi istendiğinde, evrak görülmeden kat'i tutarlar hakkında bilgi verilmemesine ve meslektaşlar arasında farklı uygulama olduğu şeklindeki şikayetlerin önüne geçilmesi için de bu hususta duyarlılık gösterilmesi gerektiğine karar verilmiştir. (2004/41 s. Gnl.)

 

b) Noterlik işlemleriyle ilgili olarak noterliklere posta yoluyla zarf içinde gönderilecek paralarda uygulanacak usul:

 

Noterlik işlemleriyle ilgili olarak bir noterlikten diğer bir noterliğe posta yoluyla zarf içinde gönderilen paraların zarf içinden çıkmadığının bir noter tarafından TNB’ ye iletilmesi üzerine konu, Yönetim Kurulu’nun 10.02.2014 günlü toplantısında görüşülmüştür.

 

12.4.1973 tarih 14505 sayılı Posta Tüzüğünün;

“Değer Konulmuş Mektuplar” başlıklı 29 uncu maddesinin, “İçlerine, banknot, kağıt para veya elinde bulunduranın faydalanabileceği kağıtlarla banka gişelerinde para ile değiştirilebilen kağıtlar ve bir değer ifade eden diğer kağıtlar konulan ve değeri zarf üzerinde gösterilen mektuplara “değer konulmuş mektup denir.”

“Değerin Gösterilmesi” başlıklı 33 üncü maddesinin, “Değer konulmuş mektup ve kutuların adres bulunan tarafına değer miktarı, gönderici tarafından lira ve kuruş olarak, rakam ve yazı ile mürekkep veya yazı makinesiyle yazılır. Değere ait rakam ve yazıları kurşun kalemle yazılan veya rakam ve yazılarında kazıntı, silinti ve ilaveler bulunan mektup ve kutular kabul edilmez.”            

“Değer Konulmuş Mektup ve Kutuların Postaya Verilmesi” başlıklı 34 üncü maddesinin de, “Değer konulmuş mektup ve kutular PTT ce alındı karşılığında kabul edilir. 25 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı resmi daire, belediye, idare ve kurumlar tarafından gönderilen değer konulmuş mektup ve kutuların postaya verilmelerinde uygulanacak usulü PTT ve Maliye Bakanlığı birlikte tespit ederler.”

Hükümlerini içermesi,

 

 Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Posta ve Kargo Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından Birliğimize gönderilen 10.11.2014 tarihli ve 21954 sayılı yazıda da;

 “Bir noterlikten bir başka noterliğe noterlik işlemleri ile ilgili olarak banka yolu veya posta havalesi dışında posta ile zarf içinde para gönderilmesi istendiğinde, gönderilen paranın yerine ulaşabilmesi için posta mevzuatı hükümlerince işlem yapılması yönünde Birliğiniz tarafından 21/02/2014 tarih ve 34 sayılı yazınızla tüm noterliğin bilgilendirilmesine rağmen, tebliğ zarfı içinde noterler arasında para gönderilmeye devam edildiği tespit edilmiştir.

       Bilindiği üzere, Değer Konulmuş Mektuplar Yönetmeliğine göre “İçlerinde, kağıt para, banknot veya elinde bulunduranın faydalanabileceği çek, yolculuk çeki, senet, tahvil, hisse senedi, bono gibi banka gişelerinde kolaylıkla paraya çevrilebilen değerli kağıtlarla, uçak, tren, vapur biletleri ile günü geçmemiş veya ikramiye isabet etmemiş bulunan piyango biletleri gibi  bir değer ifade eden diğer kağıtlar, madeni para, işlenmiş veya işlenmemiş altın, gümüş, platin, değerli taşlar, mücevherler ve diğer değerli maddeler ve  değeri gönderi ambalajı üzerinde gösterilen mektuplara “Değer Konulmuş Mektup” denir.”

 Bu kapsamda, gerek Şirketimizin gerekse Birliğinize bağlı noterlerin karşılıklı zarara uğramamasını teminen, noterler arasında para gönderme işleminin havale veya posta çeki hesabı yöntemleri veya Değer Konulmuş Mektuplar Yönetmeliği hükümlerine göre yapılması halinde kabulü mümkün bulunmaktadır.”

Denilmesi ve buna rağmen tebliğ evrakı kapsamında para bulunduğunun tespiti  halinde anılan Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapılacağı hususunda noterliklerin bilgilendirilmesinin talep edilmesi nedeniyle, noterlik işlemleriyle ilgili olarak bir başka noterliğe, banka yolu veya posta havalesi dışında posta ile zarf içinde para gönderilmesi istendiğinde, paranın yerine ulaşabilmesi için yukarıda belirtilen Posta Tüzüğü ile Yönetmelik hükümlerine göre işlem yapılması gerekmektedir. (2014/34 ve 114 s. Genel Yazılar)

 

c) Noterlik işlemleriyle ilgili fotokopi çekimlerinden hiçbir surette çekim ücreti alınmayacağı:

Fotokopi çekimi için iş sahiplerinin daire dışına gönderilmemesi:

 

Birinci ve ikinci sınıf noterliklerde 1.1.2010 tarihinden itibaren fotokopi makinesi bulundurma zorunluluğu getirildiği de (Birleştirilmiş 9 sayılı genelgeye bakınız) nazara alınarak; noterliklerde yapılan tüm işlemlerle ilgili fotokopi çekimlerinden hiçbir surette çekim ücreti alınmamasına, keza fotokopi çekimi için iş sahiplerinin daire dışına gönderilmemesine TNB Yönetim Kurulu’nun 16.3.2010 tarihli toplantısında karar verildiğinden, buna göre  işlem yapılması gerekmektedir. (2010/8 s. Gnl.)

 

2- Yazı – Karşılaştırma ücreti:

 

a) Birden fazla kağıtta yer alan yazıların ayrı ayrı her bir kağıtta yer alan harf miktarından değil, yazının tamamı üzerinde bulunan harf sayısına göre yazı ücreti alınacağı:

 

18.01.1996 tarihli ve Hukuk-778 sayılı Genel Yazı’da açıklandığı üzere;

Yazı ücretine esas alınan sayfanın Harçlar Kanunu'nun 135 inci maddesi doğrultusunda, 50 harf 1 satır ve 20 satır 1 sayfa hesabı ile hesaplanması gerekmektedir.

Bu hesaplama yapılırken, yazının tümü dikkate alınmalıdır. İşlemde birden fazla yaprağa yazılan yazıların her sayfasının yazı ücreti bakımından bir sayfayı geçen miktarda karakter içermesi halinde her sayfa ayrı ayrı ikişer sayfa sayılamayacağı gibi, birer sayfa da kabul edilmemelidir.

Örneğin birinci sayfada 1500, ikinci sayfada 1400 karakter varsa her sayfa 1000 harfi aştığı için ikişer sayfadan dört sayfa alınmamalı veya her biri birer sayfa kabul edilmemeli, toplamı 2900 harf olduğuna göre ve  son sayfa 20 satırdan eksik olsa bile bir sayfa kabul edileceğinden tamamı üç sayfa olarak tahakkuk yapılmalıdır.

 

b) Onaylama şerhini içeren bir noterlik işleminin örneğinin çıkarılmasında, örneği çıkarılan işlemde yer alan onama şerhinden de yazı ücreti alınacağı:

 

Bir noterliğin, Noterlik Ücret Tarifesinin 3 üncü maddesi uyarınca, noterlikte onaylama şeklinde yapılan sözleşmelerin onama şerhinden ayrıca yazı ücreti alınmamasına karşılık, ilgililerin daha sonra bu işlemin örneğini çıkartmak istemeleri halinde, bu onama şerhinin altına ikinci  bir onama şerhi ya­zılması durumunda alınması gereken yazı ücreti hakkında noterlikler arasında farklı uygulamalar olduğunu bildirmesi üzerine, TNB’ ce Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden görüş istenmiştir. Adı geçen Genel Müdürlükçe verilen görüş 1993/64 sayılı Genelge ile noterliklere duyurulmuş ise de, bu hususa ilişkin tereddütlerin devam etmesi üzerine konu TNB Yönetim Kurulu’nda tekrar görüşülmüş ve ikinci bir açıklamayı içeren 22.11.1993 tarihli 91 sayılı Genelge yayımlanmıştır. Bu Genelge’de:

“1993/64 sayılı Genelge’de ifade edilmek istenilen husus, bir noterlik işlemi ilk defa yapıldığında, o işlemin altındaki onama şerhinden yazı ücreti alın­mayacağı hususudur. Ancak, bir işlem tamamlandıktan sonra, başka bir de­yimle, işlemi ilgili veya ilgililer imzalayıp, bu imzaları noter onama şerhi ile onaylayıp bu şerhin altını mühürleyip imza ettikten sonra o işlem tamamlanmış demektir. İşlemin bu suretle tamamlanmasından sonra ister aynı gün ve aynı yevmiye numarası altında veya isterse daha sonraki bir gün ve başka yevmiye numarası altında bu işlemin örneği çıkarılıp noterin onaylama şerhinin de ya­zılmasından sonra örnek verme işlemi nedeniyle "iş bu suretin dairemiz dos­yasında saklı ... tarih ve ... sayılı işlemin aslının aynı olduğunu onaylarım." şek­linde bir onaylama şerhi ile işleme tabi tutulması halinde, birinci onaylama şerhinin de yazı ücreti hesabına dahil edilmesi gerektiği düşünülmektedir.” denildiğinden, buna göre işlem yapılması gerekmektedir.

 

 c) Dayanak belgenin işleme "harçsız ve vergisiz olarak" ekleneceğine işaret eden Noterlik Kanununun 79 uncu maddesinin yazı ücretini kapsamadığı:

 

 Noterlik Kanununun 79 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Belgenin gösterildiği iş kağıdına yazılmakla beraber, işlemle ilgili kısımlarını ve nereden hangi tarih ve  numara ile verilmiş olduğunu gösteren, birer örneği harçsız ve vergisiz olarak gerek ilgilisine verilecek ve gerekse dairede saklanacak asıl ve örneklerine bağlanır” hükmü gereğince, dayanak belgelerden sadece  harç ve vergi alınmaması gerekmektedir. Bu sebeple, işlemlere eklenen dayanak belgeler için de yazı ücreti hesaplanmalıdır. (18.01.1996 tarihli ve Hukuk-778 sayılı Genel Yazı)

 

 ç) Daire dışında yazılarak veya fotokopi ya da teksir yolu ile çoğaltılarak getirilen kağıtlardan karşılaştırma ücreti alınacağı:

 

 İlgililer tarafından daire dışında yazılarak veya fotokopi ya da teksir yolu ile çoğaltılarak getirilen kağıtlardan yazı ve karşılaştırma ücretinden hangisinin alınacağı konusu TNB Yönetim Kurulu’nun 11.03.1996 günlü toplantısında görüşülmüştür.

       Bilindiği gibi yazı ücreti, ancak noterlikte yazılan veya ilgilinin isteği üzerine noterlikte çıkarılan fotokopiler dolayısıyla alınabilir. Bu hususa; Noterlik Ücret Tarifesinin 3 üncü maddesinde, "Noterler, her ne suretle olursa olsun yazdıkları kağıtların dairede kalan nüshası ile iş sahibine verilen asıl ve örneklerinin her sayfasından … TL yazı ücreti alırlar.

 Yukarıdaki fıkrada gösterilen kağıtların örneklerinin iş sahibinin istek ve onayı üzerine, noterlik dairesinde fotokopi yoluyla çıkartılması halinde, bu örneklerin her sayfası da aynı ücrete tabidir" denilmek suretiyle işaret edilmektedir.

       Dışarıda yazılarak ve çoğaltılarak onama, tebliğ ve örnek verme gibi çeşitli nedenlerle notere getirilen kağıtlardan ise ‘karşılaştırma ücreti’ alınması gerekmektedir.

       Bu nedenlerle ilgili tarafından dışarıda çektirilip getirilen fotokopilerden yazı ücreti değil, karşılaştırma ücreti alınması gerekmektedir. (18.01.1996 tarihli ve Hukuk-778 sayılı Genel Yazı)

 

 e) İşlemin matbu olarak getirilmesi ve boşlukların noterlikçe yazılması ya da düzenleme şeklinde yapılması gereken işlemin bir bölü­münün matbu şekilde eklenmesi halinde yazı ve karşılaştırma ücretinin ne şekildi alınacağı:

 

 İlgililerin matbu olarak hazırlanmış kağıtları, boş yerlerini doldurmadan getirmeleri ya da düzenleme şeklinde yapılması gereken işlemin bir bölü­münün matbu şekilde eklenmesi halinde, yazılan kısımlar için yazı ücreti, matbu kısımlar için ise karşılaştırma ücreti alınması gerekmektedir. (1977/40, 1997/54 sayılı Genelgeler.)

 

 

3- Yol ödeneği - yol gideri:

 

 a) Evrak ve defterlerin incelemek üzere mahkemelere götürülmesi halinde yol gideri ile yol ödeneğinin alınacağı:

 

Noterlik evrak ve defterlerinin mahkemelerin istemi üzerine ve incelenmek amacıyla 
mahkemeye yollanması halinde, evrak veya defteri mahkemeye götüren notere yol 
gideri ve yol ödeneği ödenip ödenmeyeceği konusunda çıkan bir ihtilaf üzerine, TNB’ ce Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden görüş istenmiştir.

Adı geçen Genel Müdürlükçe gönderilen 17.10.1988 gün ve 36511 sayılı yazıda sonuç olarak; “... Bu itibarla 1512 sayılı Kanununun 55 inci ve Noterlik Ücret Tarifesinin 11 inci maddesi uyarınca, noterin, noterlik evrak ve defterlerini mahkemenin inceleme isteği üzerine noterlik dairesi dışına çıkarak, bu mahkemeye götürmesi halinde noter, yol giderine ve ayrıca her işten beher gün için … yol ödeneğine müstahak olur.” denilmesi ve sözü edilen Tarife’nin 11 inci maddesinde konuya yer verilmesi nedeniyle, noterlik dairesi dışında iş yapmak veya Noterlik Kanunu’nun 55 inci maddesi hükmü uyarınca evrak ve defterleri götürmek için daireden ayrılan noterlerin ve imzaya yetkili vekillerin, gerekli yol giderlerinden başka her işten, her gün için ücret tarifesinde belirtilen yol ödeneğini almaları gerekmektedir. (1988/66 s. Gnl.)

 

 b) Daire dışında yapılacak işlemler için, alınması zorunlu giderler dışında başka bir gider alınamayacağı:

 

Bazı noterliklerde, daire dışında yapılan işlemler için tahsili gereken giderler dışında “masraf parası” adı altında yasal olmayan ücretler alındığı TNB’ ye intikal eden başvurulardan anlaşılmakla, Yönetim Kurulu’nun 17.06.2008 tarihli toplantısında konunun görüşülmesi sonunda;

Noterlik işlemleri ile ilgili olarak, ücret tarifesinde belirtilen ve noterlik makbuzunda gösterilen giderler dışında herhangi bir ücret ve gider alınmamasına; daire dışında yapılan işlerde, iş sahipleri tarafından giderleri karşılanan veya temin edilen araçlarla mahalline gidilmesine özen gösterilmesine, personel üzerinde gereken denetim ve gözetim görevinin yerine getirilerek bu konuda yanlış anlaşılmalara, güven duygusunun zedelenmesine ve  iş sahiplerinin sızlanmalarına yol açabilecek davranışlara yer verilmemesine özen gösterilmesine karar verilmiştir. (2008/72 s. Gnl. Yz.)

 

 c) Noterlik dairesi önüne gelen ve binaya giremeyen engellilerin imzasının veya parmak izinin binanın kapısının dışında alınması halinde yol ödeneği tahsil edilemeyeceği:

 

 7.7.2005 tarihli ve 25868 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un Geçici 2 nci maddesi gereğince, kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmi yapılar ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her  türlü yapıların bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi gerektiği ve bu sürenin 7.7.2013 tarihinde sona ereceği; “bu hükmün, noterlik binalarının fiziki yapıları gereği tüm noterlik dairelerinde uygulanmasının imkansızlığı karşısında, binanın kapısına kadar gelen engelli vatandaşın imzasının veya  parmak izinin binanın kapısının dışında alınması suretiyle işlemin tamamlanmasının Noterlik Kanununun 83 üncü maddesinde açıklandığı şekilde daire dışında yapılmış bir iş sayılmayacağı ve Noterlik Ücret Tarifesi gereğince yol ödeneğine tabi olmayacağı” yönündeki TNB görüşü, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün onayına sunulmuştur.

       Adı geçen Genel Müdürlükçe gönderilen 01.08.2012 tarihli ve 8738/18003 sayılı cevap yazısında özetle;

 “ … kamu hizmeti gören noterliklerin öncelikle noterlik dairelerini engellilerin ulaşabilirliğine uygun duruma getirmeleri gerektiği; bunun imkansız olduğu durumlarda da, noterlik dairesinin bulunduğu bina kapısına kadar geldiği halde, binanın engellilerin ulaşabilirliğine uygun olmaması nedeniyle noterlik dairesine giremeyen engelli vatandaşımıza, her türlü kolaylığın sağlanarak, imzasının veya parmak izinin binanın kapısının dışında alınması suretiyle işlemin tamamlanmasının Noterlik Kanununun 83. maddesinde belirtilen daire dışında işlem olarak nitelendirilemeyeceği ve Noterlik Ücret  Tarifesi gereğince yol ödeneğine tabi olmayacağı yönündeki düşüncenizin uygun olduğu düşünülmektedir.” denilmiştir.

 Bazı noterliklerimizde, noterlik dairesinin bulunduğu bina kapısına kadar gelen, binanın engellilerin ulaşabilirliğine uygun olmaması nedeniyle noterlik dairesine giremeyen engelli vatandaşımızın, imzasının veya parmak izinin binanın kapısının dışında alınmasına karşılık yol  ücreti de tahsil edildiği Birliğimize ulaşan bilgilerden anlaşıldığı da dikkate alınarak, engelli iş sahiplerinin mağduriyetine sebebiyet verilmeden, yukarıda yer alan görüş doğrultusunda işlem yapılması gerekmektedir. (2012/101 s. Gnl. Yz.)

 

ç) Noterliğe vekalet halinde yol ödeneğinin ne şekilde alınabileceği:

 

Birleştirilmiş 9 sayılı genelge’nin IV üncü bölümünün (1.5) maddesinde yer verilen açıklamaya bakınız.

 

Haluk Necdet TEKİN

TNB Eğitim, Sağlık,

Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Vakfı

Hukuk Danışmanı

---