NOTERLİKLER VE VERGİ UYGULAMALARI - AYDIN KAHRAMAN (TNB MALİ DANIŞMANI)
Dizin
NOTERLİKLER VE VERGİ UYGULAMALARI
ANTALYA NOTER ODASI - 26.03.2022
GİRİŞ
Bugünkü konularımız ağırlıklı olarak;
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu,
• 492 sayılı Harçlar Kanunu,
• Hükümlerinin uygulama prensipleri olmakla birlikte, soru cevap faslında çok tabii olarak diğer hususlarda gelecek soruları da detaylı cevaplamak suretiyle bu sunumu tamamlayacağım.
• Başlarken, bu sunumun sonuçlarının noterlik uygulamalarında yararlı olmasını diliyor, dinlerken göstereceğin ilgi ve sabır için peşinen teşekkür ediyorum.
488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI (1)
• Damga vergisi, hukuki ve medeni ilişkiler sebebiyle tahsil olunan bir hukuki muamele vergisidir.
• Verginin konusunu işlem değil kağıtlar teşkil eder.
• Bu husus, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde belirtilmektedir.
• Bu maddede;
- Damga vergisine tabi kağıtlar
- Damga vergisini doğuran olay
- Damga vergisinin doğduğu safha düzenlenmiştir.
488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI (3)
VERGİYİ DOĞURAN OLAY
Vergi Usul Kanunu Madde 19
• Vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar.
Damga Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay
• 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların yazılıp imzalanması veya imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenmesi ve bu kağıdın herhangi bir hususu ispat ve belli etmek üzere ibraz edilebilecek belge vasfını kazanması (488 /Mad-1)
• Hukuken tekemmül şartı
488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI (4)
Kağıtların Mahiyetlerinin Tayini
Madde 4-Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur.
Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılır.
Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran iktisap ettiği mahiyete göre vergi alınır.
Şumul (Kapsam)
Madde 2-Vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabidir.
488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI (5)
( Genelge 2015/2, Genel yazı 2018/181)
Madde 12- Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır.
Vergileme ölçüleri
Madde 14- Kağıtların Damga Vergisi bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır.
Şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (2022 yılı için) 4.814.234,00 Liradan fazla olamaz
Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir.
Birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmaz.
Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.
Mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır.
488 SAYILI DAMGA VERGİSİ KANUNU UYGULAMASI (6)
DAMGA VERGİSİNDE GENEL OLARAK VERGİLEME PRENSİPLERİ
• Damga vergisi kağıdın mahiyetine göre maktu veya nispi esasa göre alınır.
• Herhangi bir değere bağlı olmaksızın o kağıt için (1) sayılı tabloda yazılı rakamlardır.
• Kağıtta taraflarca beyan edilen,
• Kanunun 10 uncu maddesine taraflarca beyan edilmemiş olmakla birlikte, kağıtta yazılı rakamlar yardımı ile hesaben bulunması mümkün olan,
• Kanunun 11 inci maddesi hükmü gereğince kağıtta gösterilmesi mecburi olan, para tutarı üzerinden kağıdın mahiyetine göre tabloda yer alan nispetler üzerinden tahsil edilir.
492 SAYILI HARÇLAR KANUNU (1)
• Harçlar, Devletçe yapılan bir işlem/hizmet karşılığında o hizmetin bedeli olarak tahsil olunan paralardır.
• Noter harçları da Devletin 1512 sayılı Kanunla noterlere verdiği görev ve yetki çerçevesinde, noterlerin kişi ve kurumlar arasındaki işlemlerde hukuki güvenliği sağlamak amacıyla bir hizmet veriyor olmasından dolayı tahsil olunmaktadır.
• Harçlar Kanununa ekli (2) sayılı “Noter Harçları” tarifesinde yer alan işlemler noter harçlarına tabidir.
• Aşağıda belirtilen maddeler harç uygulamasının temel prensiplerini tayin eder.
GENEL OLARAK HARÇ UYGULAMA PRENSİPLERİ
• Harç işlemin mahiyetine göre maktu veya nispi esasa göre alınır.
• Herhangi bir değere bağlı olmaksızın o kağıt için (2) sayılı tarifede yazılı rakamlardır.
• Kanunun 42 nci maddesi hükmündeki değer mecburiyeti gereğince ilgililerce işlemde gösterilmesi mecburi olan,
• Kanunun 43 üncü inci maddesi hükmü gereğince bu maddede yer alan,
• Taraflarca beyan edilmemiş olmakla birlikte, kağıtta yazılı rakamlar yardımı ile hesaben bulunması mümkün olan, para tutarı üzerinden işlemin mahiyetine göre Kanuna ekli (2) sayılı tarifede yer alan nispetler üzerinden tahsil edilir.
HUKUKİ MUAMELENİN VASFİ İTİBARİYLE DAMGA VERGİSİ VE HARÇ UYGULAMASI
• Bir kağıttan nispi damga vergisi ve harç alınabilmesi için o kağıdı düzenleyen taraflara mali ve/veya hukuki bir yükümlülük getirmesi icabeder.
• Kağıdın düzenleme, onaylama, örnek ya da tercüme işlemine getirilmesi halinde nispi damga vergisi ödettirilmeden işlem yapılmaması icabeder.
• Bir işlemden nispi harç alınabilmesi için o kağıt ya da işlemin düzenleyen taraflara mali ve/veya hukuki bir yükümlülük getirmesinin yanı sıra kağıdın düzenleme ya da onaylama işlemİne tabi olması gerekir.
• Kağıdın örnek ya da tercüme işlemine getirilmesi halinde işlemden nispi harç alınması mümkün değildir.
• Düzenleyen taraflara mali ve/veya hukuki bir yükümlülük öngörmeyen kağıt ve işlemden değer üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsili mümkün değildir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
BEYANNAMELER (1)
• Gelir vergisi beyannamesi
• Emlak vergisi beyannamesi
• KDV beyannamesi
• Vergi beyannameleri ve diğer her türlü beyannamelerin örneği çıkarıldığında bunlardan değer üzerinden damga vergisi almak mümkün değildir.
• Vergi beyannameleri resmi daireye verildiğinde maktu damga vergisine tabi
• Bu kağıtlar beyanda bulunana herhangi bir borç ve yükümlülük doğurmamakta, sadece ödenecek vergiye esas matrahlar, gider tutarları ve hesaplanan vergi tutarlarını ihtiva etmektedir.
• Bu durumda bu kağıtların örnek işlemi yapılırken damga vergisi söz konusu olmaz. 492 sayılı Kanuna ekli 2 sayılı tarifenin II/5-a fıkrası gereğince harcın maktuen alınması icabeder.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
BEYANNAMELER (2)
• Oğlumun satın aldığı ev için harcadığı paranın 100.000 liralık kısmına ben yardım ettim.
• …X.. Şirketinin bankamızdan 1.000.000 liraya kadar kredi kullanma limiti olup, bu limitin 500.000
lirası kullanılmış, geriye 500.000 liralık kredi kullanma hakkı kalmıştır. (banka referans mektubu)
• …İli/ilçesi…ada … parseldeki yapının inşaat müteahhitliğini ben yaptım.
• …ili/ilçesi… ada… parselde yer alan gayrimenkulü murisimizin sağlığında ..A.. ‘ya satıp parasını aldığını bildiğimiz ve dolayısı ile ..A.. ‘ya ait olan bu gayrimenkul üstünde herhangi bir kanuni hakkımız olmadığını beyan ederim.
• Bu işlemlerde harç maktu, damga vergisi yok
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
BEYANNAMELER (3)
Bir hal veya durumun beyanı (2)
• Yurtdışından ithal ettiğimiz ve aşağıda tanıtıcı bilgileri yer alan aracın yeni ve kullanılmamış araç olduğunu, ibraz ettiğimiz uygunluk belgesinin orijinal uygunluk belgesi olduğunu beyan ederiz.
• Kurumumuzca ihaleye çıkarılan 1.000.000 TL bedelli inşaat işini müteahhit firma..X.. kazanmış olup, firma bu işi 11.11.2021 tarihinde tamamlayarak noksansız olarak kurumumuza teslim etmiştir.
• Döviz büfeleri ve şirket kurucularının verecekleri kurucular beyannamesi ile yetkili müessese kurucularına ilişkin bilgi formu // beyannameler (Genelge 1987/58, 1995/49)
• Bu işlemlerde harç maktu, damga vergisi yok
Düzeltme beyanı (Genelge 1995/14) Evvelki işin mahiyet ve değeri değişmemek kaydıyla yapılan düzeltme beyanlarında harç maktu damga vergisi yok
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
BEYANNAMELER (4)
• Bir müteahhidin kazandığı ihale konusu iş ile ilgili olarak ihale makamınca düzenlenen; müteahhit ad/ünvanı, işin adı, vasfı, değeri, başlama ve bitiş tarihini gösteren beyan manasındaki tutanak.
• Yukarıda belirtilen örnek işlemler düzenleyenlere herhangi bir borç veya yükümlülük yaratmadığından değersiz işlem olarak kabul edilecektir.
• Bu anlamda bu beyanlardaki para tutarlarının bir önemi olmaksızın damga vergisini gerektirmeyen bu kağıtlarla ilgili noter işleminden maktu harç alınacaktır.
• Gelir idaresi Başkanlığı bu tutanakların, esas mukaveleyi değiştirilen belge olarak nispi damga vergisi ve harca tabi tutulmasını öngörüyor.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
KARARLAR (1)
• Şirketimizce ….bankasından kullanılan krediler sebebiyle doğan borçlarımıza teminat olmak üzere
….ili….ilçesi ….ada….parseldeki gayrimenkulümüz üzerine ipotek konulmasına ve bu konudaki işlemlerin ….. tarafından yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.
• …X.. Şirketi tarafından ….bankasından kullanılan krediler sebebiyle doğan borçlarına teminat olmak üzere, şirketimiz yararları da gözetilerek ….ili….ilçesi ….ada….parseldeki gayrimenkulümüz üzerine ipotek konulmasına ve bu konudaki işlemlerin ….. tarafından yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.
• Şirketlerce alınan bu nevi kararlar şirketin iç işlemi olduğu cihetle değersiz işlem olarak kabul edilecektir.
• Bu anlamda bu beyanlardaki para tutarlarının bir önemi olmaksızın damga vergisini gerektirmeyen bu kağıtlarla ilgili noter işleminden maktu harç alınacaktır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
KARARLAR (2)
İhale kararları (Genelge 2008/25)
• Bir mal veya hizmetin belli bir kişiden belli bir fiyat ile alınmasına dair kararlardır.
• Bir malın belli bir kişiye, belli bir fiyatla satılmasına dair kararlar ihale kararıdır
• Bir işin (inşaat, onarma, temizlik vb) belli bir fiyat ile beli bir kişiye yaptırılması hakkında alınan kararlar ihale kararıdır
• Kamu kurumların (Ör. Adalet Bakanlığı, Hazine Maliye Bakanlığı)
• Kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların (Ör. TNB)
aldıkları ihale kararları 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı Tablonun II/2 pozisyonu gereğince değer üzerinden 5,69 nispetinde damga vergisine tabidir.
• Noterlikte imza veya mühür tasdiki işlemine konu olmayan ve örnek işlem yapılan ihale kararlarından sadece örnek harcı alınmalıdır. Ancak, damga vergisine tabi olan ihale kararlarına ait damga vergisinin ödenip ödenmediğinin araştırılması icabeder.
• Şirketlerin aldıkları ihale kararları damga vergisine tabi değil. Ancak örnek işleminde örnek harcı alınacağı tabiidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
MUVAFAKATNAMELER (1)
Sahibi olduğu gayrimenkulün bir başkasının kullanmasına muvafakat edilmesi
• Ortak mülkiyetteki taşınmazın üzerine diğer hissedar tarafından inşaat yapılmasına muvafakat edilmesi (Genelge 2006/33)
• Müşterek mülkiyete konu gayrimenkul maliklerinden birinin hissesini bir başka hissedara ya da üçüncü bir şahsa satmasında, diğer müşterek mülkiyet sahiplerinin bu satışa muvafakatleri damga vergisine tabi olmayıp sadece maktu harca tabi (Genelge 1996/63, 2007/35)
• ….ili/ilçesinde .. ada… parselde yer alan binadan edindiğim bağımsız bölümde…. tarafından tamirat, tadilat yapılmasına, bu işlemler için Belediyeden gerekli izinleri almaya, dilediği kişi ve kişilere dilediği bedel ve şartlarda kiraya vermesine muvafakat ediyorum.
• Eşinin, üçüncü bir şahsın kredi/SGK borcuna dilediği bedel ve şartlarla kefil olmasına muvafakat (Genelge 2019/8)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
MUVAFAKATNAMELER (2)
• Eşim ….'nin Kültür ye Turizm Bakanlığı ile … VAKFI arasında "HBS Sinema Akademisi" adli etkinlik/proje için imzalanacak destek sözleşmesine konu olan tutarın 100.000 TL'ye kadar olan kısmına müşterek müteselsil borçlu ve kefil olmasına rıza ve muvafakat ederim.
Bu muvafakatnamede damga vergisi yok, harç değer üzerinden nispi
• Eşim ….. Adına kayıtlı ….. İli ….ilçesi …. ada …. parselde kayıtlı bulunan ve aile konutu olmayan gayrimenkulün eşim tarafından 200.000 TL bedelle satılmasına muvafakat ederim
Bu muvafakatnamede damga vergisi yok, harç değer üzerinden nispi
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
MUVAFAKATNAMELER (3)
Değer zorunluluğu olan muvafakatnameler
• Konusu menkul, gayrimenkulün ve maddi bir hakkın aynını ilgilendiren muvafakatnamelerde değer zorunluluğu var. (Genelge 2008/20)
Örnek:
1- Bir başkasının vergi ya da SGK prim borcuna karşılık marka model ve diğer belirleyici vasıfları belirtilen aracı üzerine rehin/haciz konulmasına muvafakat
2- Bir başkasının vergi ya da SGK prim borcuna karşılık yeri ve vasıfları belli gayrimenkulü üzerinde haciz tatbikatı yapılmasına muvafakat
Yukarıda belirtilen muvafakatlerde konusunu teşkil eden menkul, gayrimenkul ve hakkın değerinin gösterilmesi ve bu değer üzerinden nispi damga vergisi ve harç alınması gerekir.
Ayrık görüş (Genelge 2021/3)
• Bir kişinin satın alma hakkını kazandığı gayrimenkulün tapusunun bir başka şahıs adına düzenlenmesine muvafakat
(Bir hakkın temliki anlamındaki bu muvafakatname temlikname olarak değerlendirilmesi gerekmekle birlikte GİB görüşü aksi istikamette)
Damga vergisi yok, harç değer üzerinden nispi
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
FERAGATNAMELER (1)
Miras payından feragat
• Murisin sağlığında çocuklarından / mirasçılarından birinin şehir, ilçe, ada, parsel ve adresi belirli bir gayrimenkulün kendisine verilmesi halinde diğer miras haklarından feragat.
• Miras kalan terekeye dahil menkul ve haklar üzerindeki miras pay ve hissesinden diğer bir mirasçı lehine feragat (Genelge 1995/68, 2001/32, 2020/3 ve 39 Sayılı Birleştirilmiş genelge)
• Tabanca
• Araba OYAK biriktirme hesabı
• Miras kalan ticari plaka
• TOKİ den ev edinme hakkı
• Her iki feragat işleminde parasal değer gösterilmediği takdirde 492 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tarifenin II/11 fıkrası gereğince sadece maktu harca tabi. Damga vergisi yok.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
FERAGATNAMELER (2)
İETT taşımacılık haklarından feragat,
• Bu feragatname beli bir paraya ilişkin olmadığı gibi değer zorunluluğu da yok. Damga vergisi yok. Harç maktu
6306 sayılı kanun gereğince kira yardımından diğer bir hak sahibi lehine feragat (Genelge 2021/11)
• …ili/ilçesi ada… parselde bulunan ve hissedarı olduğum binanın yakılarak yeniden yapılacak olması sebebiyle adıma ödenecek olan kira yardımından bu gayrimenkulde hissedarım olan ..A..’nın lehine feragat ediyorum.
veya
• …ili/ilçesi ada … parselde bulunan ve hissedarı olduğum binanın yakılarak yeniden yapılacak olması sebebiyle adıma bir kira yardımı tahakkuk etmesi halinde, söz konusu kira yardımından bu gayrimenkulde hissedarım olan ..A..’nın lehine feragat ediyorum.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
İBRANAMELER (1)
• İbranameler bir borcun ödenmesi sonrasında alacaklı tarafından, alacağı kalmadığına ilişkin olarak borçluya hitaben düzenlenen belgelerdir.
• Gerçek ve tüzel kişiler tarafından Resmi dairelere verilen ibranameler 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-a fıkrası gereğince değer üzerinden binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi.
• Bu ibranamelerin düzenlenmesi, onaylanması ya da örnek/tercüme işlemine tabi tutulması hallerinde nispi damga vergisinin ödettirilmesi kanuni bir zorunluluktur.
• Çok tabii olarak bu işleme imza ve mühür tasdiki yapıldığında da değer üzerinden 492 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tarifenin I/1 fıkrası gereğince beher imza için binde 1,13 nispetinde harç alınacaktır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
İBRANAMELER (2)
Gerçek ve tüzel kişilere verilen ibranameler (Genelge 1997/72)
• Gerçek ve tüzel kişilerce diğer gerçek ve tüzel kişilere verilen ibranameler damga vergisinin konusuna girmez. İmza ve mühür tasdiki yapıldığında beher imza üzerinden binde 1,13 nispetinde harç tahsil edilir.
Bu ibranamelerin düzenlenme ya da onaylama işlemine tabi tutulmaksızın sadece örnek/tercüme işlemine tabi tutulması hallerinde sadece maktu harç alınması icabeder.
• Milli Piyango idaresi Genel Müdürlüğünden … tarih ve …. sayılı izni ile …otomotiv ile ….Tic. A.Ş. tarafından düzenlenen kampanya sonucu ….. tarihinde yapılan çekilişte 520.00,00 TL değerindeki …. ili … ilçesi ….mah. ..Ada … Parsel …blok….19 nolu daire ikramiyesi hakkı kazandığımdan işbu ikramiyeyi ilgili şirketten tam ve eksiksiz olarak teslim aldığımı ve ilgili şirketin zimmetini ibra ettiğimi beyan ve kabul ederim.
• Milli piyango idaresi Genel Müdürlüğü Damga Vergisi Kanunu tatbikatında resmi daire sayılmadığından bu idareye hitaben verilen
ibranamelerde nispi damga vergi söz konusu olmaz.
• Kampanya düzenleyen bir şirketten araba kazanan talihlinin arabayı teslim aldığına dair verdiği ibrada damga vergisi olmaz
• İmza ve mühür tasdikine konu olduğunda bu ibranamelerden değer üzerinden nispi harç alınacağı tabiidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
FESİH İŞLEMLERİ (1)
• Bir akdin hükümlerinin ortadan kaldırılmasına dair tek taraflı düzenlenen belgelerdir.
(Nispi) Damga vergisi gerektiren fesih ihbarları (Genelge 2021/12)
• Aramızda inşaat işi sebebiyle düzenlenen 30.06.2021 tarihli sözleşmenin 6 ncı maddesinin taraflara verdiği tek taraflı fesih yetkisine dayanarak sözleşmeyi feshettiğimi ihtaren bildirim (Fesihname)
• Feshedildiği bildirilen sözleşme değeri üzerinden binde 1,89 nispetinde damga vergisine tabi.
• İmza ve mühür tasdiki yapılmasa dahi nispi damga vergisine tabi
• İmza ve mühür tasdiki yapılması durumunda ayrıca nispi harç da alınmalı.
• İmza ve mühür tasdiki yapılmadığı takdirde nispi damga vergisinin yanı sıra maktu tebliğ/ihtar harcı alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
FESİH İŞLEMLERİ (2)
Damga vergisi gerektirmeyen fesih ihbarları (Genelge 2021/12)
• ….. Şirketinizden…..tarihli sözleşme ile bedelini ödeyerek edindiğim devre mülk hakkıma dair sözleşmeyi gördüğüm lüzum üzerine feshediyorum. Ödediğim bedelden varsa borcuma karşı yapılacak mahsup işleminden sonra bakiyesinin tarafıma ödenmesini talep ediyorum. (Fesihname değil)
• Aramızda düzenlenen ….. tarihli sözleşmede yer alan edimlerinizi yerine getirmediğinizden haklı sebeplere dayanarak bu sözleşmeyi tek taraflı feshettiğimi ihtaren bildirim. (Fesihname değil)
• Aramızda düzenlenen ….. tarihli sözleşmede yer alan edimlerinizi ….. tarihine kadar yerine getirmediğiniz takdirde haklı sebeplere dayanarak bu sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedeceğimi ihtaren bildirim. (Fesihname değil)
• Fesihname sayılmayan bu ihtarname işlemlerinden sadece maktu ihtar/tebliğ harcı alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
FESİH İŞLEMLERİ (3)
• Bir akdin hükümlerinin ortadan kaldırılmasına dair sözleşme taraflarının her ikisinin de imzalayarak düzenlediği belgelerdir.
• Feshedilen sözleşmenin değeri üzerinden;
• 488 sayılı Kanun ekli (1) sayılı Tablonun I/A-5 fıkrası gereğince binde 1,89 nispetinde damga vergisine,
• İmza ve mühür tasdiki yapıldığında ayrıca 492 sayılı Kanuna ekli (2) sayılı tarifenin I/1 fıkrası gereğince de iki imza üzerinden de binde 1,13 nispetinde harca tabi.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TAAHHÜTNAMELER (1)
Taahhüt, bir şeyi yapmak, üzere üstüne alma, üstlenme, borçlanma, yerine getirme amacı ile söz verme anlamındadır.
• Kamu İhale Kanunu hükümleri gereğince, yapılan iş sebebiyle müteahhit tarafından ihale makamına verilen garanti taahhüdü (Genelge 2018/16, 2020/5)
• İthalat mevzuatı gereğince yurt dışından yapılan canlı hayvan ithalatı ile ilgili olarak ilgili bakanlığa hitaben düzenlenen taahhütler (Genelge 2012/9, 2017/8)
• Kırsal kalkınmayı desteklemek amacıyla hibe sözleşmesi kapsamında alınan makine ve teçhizatın satılmayacağına ilişkin olarak ilgili bakanlığa verilen taahhütler (Genel yazı 2016/61)
• Tarım ve Orman Bakanlığınca yürütülen Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2020/24) kapsamında hibe başvurusu yapmış olduğumuz proje uygulamalarında yerli malı (Türk Malı) makine ekipman kullanacağımızı aksi taktirde (Türk Malı olmayan makine kullanmamız durumunda) yerli malı/Türk Malı olmayan makineler için hibe ödemesi talebinde bulunmayacağımızı varsa da aldığımız ödemeleri yasal faizi ile geri ödeyeceğimizi taahhüt ederim (Genel yazı 2016/61)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TAAHHÜTNAMELER (2)
• Gayrimenkullerle ilgili taahhütler (1)
• Değer gerektirmeyen taahhütnameler
• Kamu arazisinin ağaçlandırma amaçlı tahsisine dair taahhütnameler (Genelge 2003/53)
• …ili/ilçesi… ada… parselde bulunan gayrimenkulümün de içinde yer aldığı alanda yapılacak imar uygulaması (ifraz, tevhit, cins değişikliği sonucunda oluşacak yeni parselden yol, yeşil alan ve okul için ayrılacak olan kısmı belediyeye bedelsiz terk edeceğimi taahhüt ederim
• Kendi inşaatının müteahhitliğini kendi yapacağı, (Genelge 2008/25)
• Başkasına ait inşaatın müteahhitliğini üstleneceği, (Genelge 2008/25)
• Başkasına ait inşaatın Fenni mesuliyetini üstleneceği (Genelge 2012/16)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI, KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TAAHHÜTNAMELER (3)
Değer gerektiren taahhütnameler (1)
• Kamu arazisinin (Turizm) yatırım amaçlı tahsisine dair taahhütnameler (Genelge 2021/14 )
• ….tarihli sözleşme ile …… il/ilçe…ada…parseldeki inşaattan tarafınıza sattığım bağımsız bölüm numaralı gayrimenkulü …. tarihine kadar noksansız olarak tarafınıza teslim etmeyi taahhüt ederim.
• …ili/ilçesi… ada… parselde bulunan gayrimenkulümün de içinde yer aldığı alanda yapılacak imar uygulaması (ifraz, tevhit, cins değişikliği sonucunda oluşacak yeni parselden yol, yeşil alan ve okul için ayrılacak olan 100 metre karelik kısmı belediyeye bedelsiz terk edeceğimi taahhüt ederim.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TAAHHÜTNAMELER (4)
Değer gerektiren taahhütnameler (2)
«……Yukarıda tapu kaydı yazılı taşınmazın maliki sıfatıyla Belediyeniz tarafından yapılacak kanal katılım payları için belirlenip tahakkuk eden miktarın % 25 i olan 8.500 lirayı peşinen ödemiş bulunmaktayım. Katılım payının bakiye % 75 ini ise idarece teknik altyapının tamamlandığı zaman, o tarihte idarece tespit edilip Yönetim Kurulunca onaylanan birim fiyatlar üzerinden hesaplanacak tutarları nakden ödeyeceğimi kabul ve taahhüt ederim.»
Şeklindeki taahhütnamede ödenmesi taahhüt edilen tutar dikkate alınır
Yatırımcıya arasa tahsisi ile ilgili taahhütnameler (Genel yazı 2017/126 (gy)
• Organize sanayi bölgelerinde,
• Endüstri bölgelerinde,
• Teknoloji geliştirme bölgelerinde,
• Sanayi sitelerinde,
bulunan arsaların yatırımcıya tahsisi ile ilgili sözleşme ve taahhütnamelerde damga vergisi yok, harç var
Serbest bölgeler de ise hem damga vergisi hem de harç istisnası var (Genelge 2010/2)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (1)
(Genelge 2007/39
Bankalar tarafından kullandırılan krediler sebebiyle münhasıran kredi borcuna karşılık olmak üzere banka lehine yapılan ve fakat kredi dışında başkaca borçlarla ilgili teminat anlamına gelmeyen alacak devir ve temliklerinde damga vergisi ve harç istisnası var.
İstisna uygulama şartı
• Burada önemli olan kredi borçları ile ilgili olarak kredi kuruluşuna verilen temliklerle ilgili kağıdın muhtevasından, münhasıran krediden kaynaklanan borçlar sebebiyle düzenlendiğinin görülmesi gerekir.
Damga vergisi ve harç istisnası ancak bu şartlarla tatbik edilebilir.
• Bu durumda krediden kaynaklanan asli ve feri borçların dışında mahiyeti belirsiz başkaca borçlar yönünden de düzenlendiği düşüncesi yaratan temliknamelere Adalet Bakanlığı Müfettişleri ve Gelir İdaresi Başkanlığı istisna uygulamıyor.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (2)
“İş bu temlik sözleşmesi / temlikname ………. Bankasından döviz ya da TL cinsinden kullandığımız / kullanacağımız ayni, nakdi ve gayri nakdiler sebebiyle borçlandığımız kredi ana para, kanuni faiz, temerrüt faizi ve yine bu kredilerle ilgili masraf ve komisyonların yanında, bu krediler sebebiyle doğabilecek diğer her türlü feri borç, maliyet ve yükümlülüklerin,…..
Temlik edenin banka nezdindeki diğer her türlü borçlarının …. teşkil eder.
……..
Banka temlik edilen tutardan tahsil ettiği paraları temlik edenin banka nezdindeki //borçlarından// dilediğine mahsup etmeye yetkilidir.»
şeklinde düzenlenmesi halinde, renkli olarak gösterilen kısımlar itibariyle istisna uygulamasında problem var.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (3)
“İş bu temlik sözleşmesi / temlikname ………. Bankasından döviz ya da TL cinsinden kullandığımız / kullanacağımız ayni, nakdi ve gayri nakdiler sebebiyle borçlandığımız ……. TL tutarındaki kredi sebebiyle kredi ana para, kanuni faiz, temerrüt faizi ve yine bu kredilerle ilgili masraf ve komisyonların yanında, bu krediler sebebiyle doğabilecek diğer her türlü feri borç, maliyet ve yükümlülüklerin, teminatını teşkil eder.
Banka temlik edilen tutardan tahsil ettiği paraları temlik edenin banka nezdindeki kredi borçlarından dilediğine mahsup etmeye yetkilidir.»
Meyanında düzenlenmesi icabeder.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (4)
• Tüketici finansman şirketleri tarafından kullandırılan krediler sebebiyle münhasıran kredi borcuna karşılık olmak üzere Finansman şirketi lehine yapılan ve fakat kredi dışında başkaca borçlarla ilgili teminat anlamına gelmeyen alacak devir ve temliklerinde damga vergisi ve harç istisnası var.
Esnaf kefalet ve kredi kooperatifleri lehine yapılan temlik (Genelge 2019/5)
• Esnaf kefalet ve kredi kooperatifleri tarafından ortaklarına kullandırılan krediler sebebiyle münhasıran kredi borcuna karşılık olmak üzere kooperatif lehine yapılan ve fakat kredi dışında başkaca borçlarla ilgili teminat anlamına gelmeyen alacak devir ve temliklerinde damga vergisi ve harç istisnası var.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (5)
Finansal kiralama şirketi lehine yapılan devir ve temlik (Genelge 2006/1)
• Finansal kiralamadan dolayı doğan borçlara karşılık olmak üzere finansal kiralama şirketi lehine yapılan ve fakat finansal kiralama dışında başkaca borçlarla ilgili teminat anlamına gelmeyen alacak devir ve temliklerinde damga vergisi ve harç istisnası var.
Faktoring şirketi lehine yapılan devir ve temlik (Genelge 2007/5)
• Faktoring sözleşmelerinden doğan borçlara karşılık olmak üzere faktoring şirketi lehine yapılan alacak devir ve temliklerinde damga vergisi istisnası var, harç istisnası yok
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (6)
• ….. işi sebebiyle şirketimiz adına tahakkuk eden 150.000 TL istihkak bedelinden 50.000 liralık kısmı
..X.. Şirketine olan borcumuz sebebiyle bu şirkete temlik ettik. (Temlik değeri 50.000 Lira)
• …… Vergi daireniz nezdinde …C.. ünvanlı adi ortaklığımız adına doğan vergi iadesi tutarı olan
100.000 liranın %50 şer nispetle adi ortaklığımızı oluşturan ..A.. şirketi ile ..B.. şirketinin daireniz
nezdindeki vergi borçlarına mahsubu konusunda gerekli işlemlerin yapılmasını talep ediyoruz.
• Gerçek ve/veya tüzel kişiler tarafından diğer bir gerçek ve/veya tüzel kişiye yapılan alacak devir ve temliklerinde (Özel kanunlardaki istisna hükümleri saklı kalmak kaydıyla) genel olarak damga vergisi ve harç alınması gerekir.
• Dolayısı ile bu işlemlerden temlik değeri üzerinden nispi damga vergisi ve harç alınacaktır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (7)
Bankalar tarafından kredi borçlusundan olan kredi alacağının üçüncü kişi veya kefiller tarafından ödenmesi sonrasında, bankanın kendisine ödeme yapanlara alacağını devir ve temlikte damga vergisinden istisna var. Harç konusunda istisna yok. (Genelge 2016/28)
İcra dosyasından yapılan devir ve temlik
Banka kredi alacağını takipte olan alacağını icra dosyasından devir ve temlik ettiğinde, takibe konulan alacak miktarı, varsa devir ve temlik edilen rehin, ipotek gibi teminatlar toplamı ile karşılaştırılacak, hangisi daha yüksek ise o tutardan harç alınacak
İcra dosyasından yapılan temliklerde kapak hesabı gerekiyor mu?
Adalet Başmüfettişi Abdulhalim SAĞLAM’ın) 04/11/2019 Antalya TNB 3. Sınıf Noterlere Seminer Sunumu’ndan alıntıdır
Sunumun 19/27 sayfasının 4 üncü maddesinde
“İcralarda temlik sırasındaki kapak hesabı değil, takipte kesinleşen miktarın esas alınması gerektiği” İfade ediliyor
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (8)
Tüketici Finansman şirketleri tarafından yapılan devir ve temlik
(Genelge 2021/6 ve 06.08.2021 günlü ek genelge)
• Tüketici finansman şirketi takipte olan ya da olmayan alacağını devir ve temlik ettiğinde,
devir işleminde damga vergisi istisnası var, temlik işleminde damga vergisi istisnası yok.
Her iki işlem ayrıca nispi harca tabi. Buna göre;
• Devir işleminde; devredilen alacak miktarı, varsa devredilen rehin, ipotek gibi teminat değerleri toplamı ile karşılaştırılacak, hangisi daha yüksek ise o tutardan harç alınacak.
• Temlik işleminde; temlik edilen alacak miktarı, varsa devir ya da temlik olunan rehin, ipotek gibi teminat değerleri
toplamı ile karşılaştırılacak, hangisi daha yüksek ise o tutardan damga vergisi ve harç alınacak.
İcra dosyasından yapılan temliklerde kapak hesabı gerekiyor mu?
Adalet Başmüfettişi Abdulhalim SAĞLAM’ın)
04/11/2019 Antalya TNB 3. Sınıf Noterlere Seminer Sunumu’ ndan alıntıdır
Sunumun 19/27 sayfasının 4 üncü maddesinde “İcralarda temlik sırasındaki kapak hesabı değil, takipte kesinleşen miktarın esas
alınması gerektiği” İfade ediliyor
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (9)
Finansman şirketlerinin alacaklarını devir ve temlik işlemlerinde damga vergisi ve harç istisnası yok
İcra dosyasından yapılan devir ve temlik
Finansman şirketlerinin alacaklarını evir ve temlik işleminde takibe konulan alacak miktarı, devir ve temlik edilen rehin, ipotek gibi teminat değerleri toplamı ile karşılaştırılacak, hangisi daha yüksek ise o tutardan hem nispi damga vergisi, hem de nispi harç alınacak
İcra dosyasından yapılan temliklerde kapak hesabı gerekiyor mu?
Adalet Başmüfettişi Abdulhalim SAĞLAM’ın)
04/11/2019 Antalya TNB 3. Sınıf Noterlere Seminer Sunumu’ ndan alıntıdır
Sunumun 19/27 sayfasının 4 üncü maddesinde
“İcralarda temlik sırasındaki kapak hesabı değil, takipte kesinleşen miktarın esas alınması gerektiği” İfade ediliyor.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (10)
Faktoring şirketlerinin alacaklarını devir ve temlik işlemlerinde damga vergisi ve harç istisnası yok
İcra dosyasından yapılan devir ve temlik
Faktorig şirketlerinin alacaklarını evir ve temlik işleminde takibe konulan alacak miktarı, devir ve temlik edilen rehin, ipotek gibi teminat değerleri toplamı ile karşılaştırılacak, hangisi daha yüksek ise o tutardan hem nispi damga vergisi, hem de nispi harç alınacak
İcra dosyasından yapılan temliklerde kapak hesabı gerekiyor mu?
Adalet Başmüfettişi Abdulhalim SAĞLAM’ın)
04/11/2019 Antalya TNB 3. Sınıf Noterlere Seminer Sunumu’ ndan alıntıdır
Sunumun 19/27 sayfasının 4 üncü maddesinde “İcralarda temlik sırasındaki kapak hesabı değil, takipte kesinleşen miktarın esas alınması gerektiği” İfade ediliyor
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
ALACAĞIN DEVİR VE TEMLİKİ (11)
• Varlık Yönetim Şirketlerinin muhatap olduğu temlikler (Genelge 2021/17)
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince bankalar ve Fon (TMSF) dahil diğer mali kurumların alacakları ile diğer varlıkların satın alınması, tahsili, yeniden yapılandırılması ve satılması ile ilgili olarak yaptıkları işlemleri damga vergisi ve harçtan istisna edilmiştir.
• Bu anlamda;
Bankalar ve Fon (TMSF) dahil diğer mali kurumların alacaklarının varlık yönetim şirketlerine temliki,
Varlık yönetim şirketlerince devralınan bu alacakların varlık yönetim şirketlerince üçüncü şahıslara devir ve temliki,
damga vergisi ve harçtan istisna edilmiştir.
Varlık yönetim şirketlerinin bankalar, Fon ve diğer mali kurumlar dışında gerçek veya tüzel kişilerin alacaklarının tahsili ile ilgili olarak yaptıkları işlemler ile bunlarla ilgili olarak düzenlenen kağıtlara harç ve damga vergisi istisnası uygulanması mümkün değildir.
Varlık yönetim şirketlerinin bu işlemlerine istisna uygulamasındaki 5 yıllık süre prensibi 01.01.2022 den itibaren kaldırılmıştır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TEKLİF MEKTUPLARI / TEKLİFNAMELER (Genel yazı 2005/1)
• Teklif mektupları, bu kağıtlar ile ilgili olarak ne gibi bir noterlik işlemi yapılırsa yapılsın, damga vergisinin konusu dışındadır.
• Şu kadar ki belli bir değer üzerinden bir işin yapılması ya da bir mal veya hizmetin alınması hakkında yapılan bir teklife karşılık, teklifin kabul edildiğine dair düzenlenen (mektup, karşı teklif vb) kağıt 488 sayılı Kanunun 2 ve 4 üncü maddeleri çerçevesinde sözleşme mahiyetini kazanır.
• Bu durumda da bu kağıttan, ihtiva ettiği değer üzerinden kağıdın mahiyetine göre nispi damga vergisi alınır.
• Bir mal ve hizmetin alımı ise değer üzerinden binde 9,48,
• Kiralamaya ilişkin ise değer üzerinden binde 1,89,
• Evvelce düzenlenmiş bir sözleşmenin feshine dair ise değer üzerinden binde 1,89 nispetinde damga vergisi tahsil olunur.
• Teklifnamelerde imza ve mühür tasdiki yapılması halinde değer üzerinden beher imza için binde 1,13 nispetinde harç alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME TEMİNATLAR (1)
Sözleşmelerde yer alan ya da ayrı bir kağıtta düzenlenen tüm teminatlar, ihtiva ettikleri değer üzerinden binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabidir.
Bir sözleşmede yer alan İpotek verme taahhüdü asıl işlem ile aynı asıldan doğma olmakla birlikte 1999/10
sayılı Genelge esasları çerçevesinde damga vergisi ve harcın konusuna girmez
Bir sözleşmede yer alan rehin verme taahhüdü, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilir.
• Bir sözleşmede yer alan banka teminat mektubu verme taahhüdü, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilir.
(Banka bankalar tarafından düzenlenen teminat mektupları gayrinakdi kredi işlemi olarak damga vergisi ve harçtan istisnadır.)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TEMİNATLAR (2)
- Müteselsil kefaletler
• (488 / mad. 6 ve 492/ mad. 44)
• Bir sözleşmede yer alan müteselsil kefalet, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilir.
• Bir kağıtta yer alan birden fazla müteselsil kefalet imzası bir müteselsil kefil imzası olarak değerlendirilir
- Adi kefaletler (Genel yazı 2016/93)
• Bir sözleşmede yer alan adi kefalet, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilmez.
• Şu kadar ki bir kağıtta yer alan birden fazla adi kefaletten yalnızca birisi damga vergisi ve harca tabi tutulur
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
TEMİNATLAR (3)
(Genel yazı 2016/93)
• Bir sözleşmede yer alan garanti taahhüdü, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilmez.
• Şu kadar ki bir kağıtta yer alan birden fazla garanti taahhüdünden yalnızca birisi damga vergisi ve harca tabi tutulur
(Genel yazı 2017/4)
• Bir sözleşmede yer alan sigorta yaptırma taahhüdü, asıl akit ile aynı asıldan doğma akit ve işlem olarak değerlendirilir.
• Ancak sigorta yaptırma taahhütleri damga vergisi ve harçtan istisnadır.
(Genel yazı 2016/93)
Pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi ve harç alınmaz.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
VEKALETNAMELER (1)
• Damga vergisini gerektirmeyen vekaletnameler özel / genel ayrımı olmaksızın aynı tarife hükmüne göre harca tabi olup, vekalet harçları imza başına tahsil olunmaktadır.
• Bir kişinin birden fazla kişiye, aynı konuda, birlikte ya da münferit hareket etmek üzere verdiği vekaletnameden tek imza itibariyle harç alınır.
• Bir kişinin birden fazla kişiye her birinin farklı farklı konulardaki yetkiyi kullanmak üzere verdiği vekaletnameden, vekalet verilen kişi sayısınca harç alınır.
• Bir kişinin, ayrı ayrı ya da birlikte kullanılmak üzere, üç kişiye marka, modeli, tipi ve plakası belli bir aracın alımı ve adına tescili için, iki kişiye de maliki olduğu gayrimenkulün kat karşılığı inşaat sözleşmesini adına imzalamaları için verdiği vekaletnameden iki imza itibariyle harç alınır.
• Birden çok kişinin aynı vekaletnamede, bir kişiye verdiği vekaletnameden, vekalet veren sayısınca harç alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
VEKALETNAMELER (2)
• Birden fazla kişinin aynı kişi adına işleme imza koyması halinde 492 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince bir imza üzerinden harç alınır.
• Bir kişinin aynı işlemde birden fazla kişi adına imza koyması halinde 492 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince bir imza üzerinden harç alınır.
• Birden fazla ortağı bulunan bir gayrimenkulün kat karşılığı inşaat sözleşmesini imzalaması için ortakların ayrı ayrı noterliklerden aynı kişiye verdikleri vekaletnameye dayanılarak, işleme konulan vekilin imzasından bir imza itibariyle harç alınır
• Bir kişinin iki çocuğuna velayeten, annesi ve babasına vesayeten, iki kardeşi adına vekaleten, kendisi adına asaleten işleme imza koyması durumunda 492 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinin dördüncü fıkrası gereğince temsil ettiği kişi sayısınca değil, sıfatı sayısınca yani 4 imza üzerinden harç alınır. (Genelge 1993/39 ve 59)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
VEKALETNAMELER (3)
• Bir kişi birden fazla kişiden vekaletname ile aldığı yetkileri bir başka şahsa devretmesi halinde;
• Tevkil yetkisi ile devredilen birden fazla vekaletnamenin aynı amaca yönelik olarak düzenlenmiş olması halinde tevkil yetkisinin kullanılmasında tek imza üzerinden harç alınır.
• Örnek olarak muristen kalan terekeye dahil malların tespit ve bu konudaki yasal işlemlerin yerine getirilmesi amacıyla örneğin beş varisin aynı kişiye verdiği vekaletin devri bu kapsamda değerlendirilmelidir.
• Görüleceği üzere vekalet edene evvelce verilmiş vekaletnamede, vekalet verenlerin amaç birliği mevcuttur.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
VEKALETNAMELER (4)
• Tevkil yetkisi ile devredilen birden fazla kişi tarafından verilen vekaletnamenin aynı amaca yönelik olmaması halinde tevkil
yetkisinin kullanılmasında devredilen vekalet sayısınca harç alınır.
• Örnek olarak aynı kişiye beş ayrı kişi tarafından verilen beş adet vekaletnamenin;
-Birincisinin gümrük işlemi,
-İkincisinin, banka kredi işlemleri
-Üçüncüsünün gayrimenkul kiralaması
-Dördüncüsünün, Kamu kurumları nezdindeki işlerin takibi,
-Beşincisinin, araç alımı
konusundaki yetkileri ihtiva etmesi bu kapsamda değerlendirilmelidir. Zira bu beş vekaletnamenin verilmesinde, vekalet verenlerin amaç birliğinden bahsetmek mümkün değildir.
• (1993/52 2016/24 sayılı birleştirilmiş genelgede yer alıyor)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI, KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (1)
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu hükümleri gereğince değer ihtiva etmeyen sözleşmelerden sadece turizm işletmeleri ile seyahat acentelerinin aralarında düzenledikleri kontenjan sözleşmeleri (Belli parayı ihtiva edenler dahil) maktu damga vergisine tabi tutulmuştur.
• Bu sözleşmeler dışındaki değer ihtiva etmeyen diğer tüm sözleşmeler damga vergisinin konusu dışına çıkarılmıştır.
• Yine 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümlerine göre bu kanunun 42 ve 43 üncü maddesindeki değer esasına tabi olmayan ve bir değer ihtiva etmeyen sözleşmelerle ilgili noterlik işlemlerinden, Kanuna ekli (2) sayılı tarifenin II/1 pozisyonu gereğince maktu harç tahsil olunacaktır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (2)
Damga vergisi uygulamasında 488 sayılı Kanunda yer alan hükümler (1)
• Madde 10- Vergileme Ölçüleri
• Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınır.
• Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para,
• Maktu vergide kağıtların mahiyetleri esastır.
• Belli para terimi, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (3)
Damga vergisi uygulamasında 488 sayılı Kanunda yer alan hükümler (2)
• Madde 11- Belli para gösterme mecburiyeti
• Cari hesap şeklinde açılan kredilerle
• Her türlü ikrazata ait taahhütname ve mukavelenameler (İskonto ve iştira senetleri taahhütnamesi - Dispans - dahil)
• Ve bunların; temlik, yenileme, devir ve değiştirilmesine müteallik bütün kağıtlarda Matlupların//alacakların devir ve temlikine ilişkin mukavelename ve temliknamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami haddinin gösterilmesi mecburidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (4)
(1)
• Madde 43- Çeşitli İşlemlerde Değer
• Tarifede yazılı nispi harçların hesabında,
-Sulh işlemlerinde sulh olunan bedel,
-Rehin işlemlerinde rehin bedeli,
-Kiralarda mukaveledeki süreye göre kira karşılığının toplamı, süre belli değilse bir yıllık kira tutarı,
-Hizmet akdinde süreye göre verilecek ücretin toplamı, süre belli değilse bir yıllık ücret tutarı,
-Sermaye şirketlerinde konulan ve ileride konulması taahhüt edilen sermayenin toplamı,
-Kaydı hayatla irat bağlanmasında bir yıllık irat tutarı, harca esas olur.
-Kiralamanın devir ve feshinde geri kalan süreye, sermayenin artırılmasında yalnız artırılan kısma ve sermaye
paylaşılmasında mevcut miktara göre harç alınır.
-Motorlu kara taşıtları ile ilgili alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değer; işleme konu olan taşıtın cinsi, markası, modeli, tipi ve yaşı itibariyle Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen ve işlemin yapıldığı tarihte geçerli olan kasko sigortasına esas değerinden aşağı olamaz.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (5)
(2)
• Madde 42 -Değer esası
• Değer veya ağırlık ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (2) sayılı tarifede yazılı değer veya ağırlık esastır.
• Menkul ve gayrimenkul mallar hakkında alım, satım, taahhüt ve rehinle ilgili her nevi mukavele, senet ve kâğıtlarda değer gösterilmesi mecburidir. Rehin bordroları ile kamu idarelerine verilmek üzere ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uyulacağına ilişkin olarak düzenlenen taahhütnameler hakkında bu hüküm uygulanmaz.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME SÖZLEŞMELER (6)
• (Genelge 2016/5, 2018/9, 2018/15)
• Ticari plaka satışlarında plaka satış değeri üzerinden binde 30 nispetinde harç ve binde 9,48 nispetinde damga vergisi tahsil olunmaktadır.
• Burada önemli olan husus plaka satışlarında hangi değerin gösterileceğidir.
• Gelir İdaresi Başkanlığı ile yapılan görüşmelerde ilgiler tarafından beyan edilen değere bakılacağı, ilgililer tarafından gösterilen değerin olması gereken değerden düşük olması halinde noksan alınan harç yönünden vergi dairesinin notere ihbarname gönderemeyeceği, noksanlık için işlem ilgileri adına harç ve ceza ihbarnamesi gönderileceği beyan edilmiştir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME SÖZLEŞMELER (7)
(Genelge 2009/37, 2010/9)
• Trafik sicilinde kayıtlı araçların ikinci el taşıtların satış ve devrinde damga vergisi, harç ve değerli kağıt bedelinden istisna var.
Kasko değerinden aşağı olmamak üzere gösterilecek satış değeri üzerinden nispi damga vergisi ve harç tahsil edilecek
(Bill Of Sale)
• 2018/5 sayılı Genelge çerçevesinde
• Tekne satışı ile ilgili olarak düzenlenen BİLL OF SALE başlıklı belge satış sözleşmesidir.
• Bu belgede sadece tek tarafın imzası olduğunda damga vergisi doğmaz. Verginin doğması için iki tarafın da imzası gerekir. Bu anlamda harcın da maktu alınacağı tabiidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (8)
Hizmet sözleşmeleri (Genelge 2004/21)
• 4857 sayılı İş kanunu hükümleri çerçevesinde çalışma iş günü sayısı 30 iş gününden fazla olan hizmet
akitlerinde damga vergisi ve harç istisnası var.
• Bu şartları taşımayan hizmet sözleşmeleri damga vergisi ve harca tabi
Belirsiz süreli hizmet akitleri (Genelge 2011/11)
Damga vergisi ve harçtan istisna // Şantiye şefliği hizmet sözleşmesi
• (Genelge 2021/13)
• Ev hizmetlerinde çalışan (yabancı) işçilerle yapılan sözleşmeler 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde hizmet akdi kabul edilmiyor…
• Bu sözleşmelerden damga vergisi ve harç alınmalı
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (9)
• Gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri (Genelge 2017/2
• Ön ödemeli konut satış sözleşmeleri (Genelge 2017/2
• Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmeleri (Genelge 1995/59, 1996/24, 2006/31, 2007/6)
• Bu sözleşmelerde Bakanlar Kurulu Kararı gereğince damga vergisi oranı bugün için sıfır “0” olarak uygulanmaktadır. Yani bu sözleşmeler için bir nevi damga vergisi istisnası getirilmiştir.
• Gayrimenkul satış vaadi ile ön ödemeli konut satış sözleşmelerinde satışa konu olan gayrimenkulün değerinin,
• Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde ise inşaata tahsis olunan arsanın emlak vergisi değerinden az olmamak üzere bir değer gösterilmesi gerekir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (10)
Gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri (Genelge 2017/2
Ön ödemeli konut satış sözleşmeleri (Genelge 2017/2
Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmeleri (Genelge 1995/59, 1996/24, 2006/31, 2007/6)
• Damga vergisine tabi olmayan bu sözleşmeler gösterilen değer üzerinden nispi harca tabi.
• Ancak bu sözleşmelerde (ipotek hariç) teminat, kefalet ve garanti işlemi olduğunda, teminat, kefalet ya da garanti işlem değeri üzerinden damga vergisi de alınır.
• Harç ise gayrimenkulün değeri ile teminat, kefalet ve garanti değerlerinden yüksek olandan alınır.
• Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde arsa değeri üzerinden sözleşmeye katılan ortak sayısı ve müteahhit imzası itibariyle nispi harç alınır.
• Ör. 10 ortaklı bir arsa ile ilgili sözleşme sadece bir ortağın katılımı ile yapıldığında nispi harç sözleşmeye katılan ortağın hisse değeri üzerinden tahsil olunur (Genelge 1991/53)
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (11)
• (Genelge 2017/2, 2021/5)
(1)
• Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde ipoetek hariç teminat, kefalet ve garanti işlemlerine yer verilmediği takdirde, ne türden bir tadil yapılırsa yapılsın damga vergisi söz konusu olmaz
Örnek-1
• Yapılan ilk mukavelede, arsa sahibinin payı %40, müteahhidin payı %60 olarak belirlenmiş, fakat bu paylara karşılık verilecek dairelerin adedi ve bağımsız bölüm numaralarının başlangıçta belirlenmediği, daha sonra yapılacak ek tadil sözleşmesi ile %40 payı olan arsa sahibine örneğin 1, 2, 3, 4 nolu daireler, %60 payı olan müteahhide ise 5, 6, 7, 8, 9, 10 nolu dairelerin verileceği şeklinde mukavele değişikliği yapılması durumunda, yapılan ek tadil sözleşmesinden sadece maktu harç alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME SÖZLEŞMELER (12)
(2)
Örnek-2
• İlk mukavelede paylaşım oranlarının arsa sahibi için %40, müteahhit için %60 olarak, arsa sahibine ait bağımsız bölüm numaralarının 1, 2, 3 ve 4, müteahhide ait bağımsız bölüm numaralarının 5, 6, 7, 8, 9, 10 olarak düzenlenmesinden sonraki bir zamanda, yapılan değişiklikle paylaşım oranlarının %40 ve %60 olarak aynen muhafazası ve fakat bağımsız bölüm numaralarının arsa sahibine ait olanlar 1, 2, 3, 6 ve müteahhide ait olanların 4, 5, 7, 8, 9 ve 10 olarak belirlenmesine dair mukavele değişikliğini sağlayan kağıtta,, sözleşmenin miktarında ve diğer şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmaksızın arsa sahibine ve müteahhit şirkete verilecek bağımsız bölüm numaralarının değiştirilmesi halinde, yapılan ek/tadil sözleşmesinden sadece maktu harç alınır.
• Yukarıdaki 1 ve 2 nci örneklerde belirtilen tadil işlemlerinde sözleşme bedeli ve paylaşım oranlarında bir artış ya da azalma meydan gelmeyeceği cihetle, içeriği itibariyle değeri gerektirmeyen bu düzenlemeler sebebiyle damga vergisi aranılmaksızın sadece maktu harç alınması gerekmektedir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (13)
(3)
Örnek-3
İlk mukavelede paylaşım esasları, arsa sahibinin payı %40 ve buna isabet eden, bağımsız bölümler 1, 2, 3, 4 olarak belirlenmesi, yine müteahhidin payı %60 ve buna isabet eden daireler 5, 6, 7, 8, 9, 10 nolu bağımsız bölümlerden olması ve daha sonra yapılacak tadil sözleşmesinde arsa sahibi ve müteahhidin pay oranlarının değiştirilerek her ikisinin de %50 olarak belirlenmesi, verilecek dairelerin numaralarının ise arsa sahibine 1, 2, 3, 4, 5 nolu bağımsız bölümlerin, müteahhide ise 6, 7, 8, 9, 10 nolu bağımsız bölümlerin verileceği şeklinde düzenleme yapılması halinde ek tadil sözleşmesinden önceki sözleşmenin değeri üzerinden damga vergisi aranılmaksızın nispi harç alınması gerekmektedir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (14)
(4)
Örnek- 4
Yapılan ilk mukavelede arsa sahibinin payı % 40, müteahhidin payı % 60, verilecek dairelerin paylaşımının arsa sahibine 1, 2, 3, 4 nolu daireler, müteahhide ise 5, 6, 7, 8, 9, 10 nolu dairelerin verileceğine dair düzenleme yapılmış, daha sonra yapılan ek tadil sözleşmesinde ilave kat çıkılarak daire sayısının arttırıldığı ve elde edilen 4 adet ilave daireden 11, 12 nolu dairelerin arsa sahibine 13, 14 nolu dairelerin ise müteahhide verildiğine dair düzenleme yapılması halinde ek tadil sözleşmesinden önceki sözleşmenin değeri üzerinden damga vergisi aranılmaksızın nispi harç alınması gerekmektedir.
Örnek - 5
% 40 arsa sahibi % 60 müteahhit payı esasıyla 10 daire olarak yapılacak inşaatta bilahare kat sayısının azalması sonucunda yapılan tadil sözleşmesinde tarafların payı sabit kalsa dahi bağımsız bölüm sayısının azalmasını ifade eden düzenlenen tadil sözleşmesinden nispi harç alınması gerekmektedir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME SÖZLEŞMELER (15)
Hasılat paylaşımı esasına dayalı inşaat sözleşmeleri (1)
• (Genelge 2008/31, 2017/2)
• Bu sözleşmeler arsa sahibinin arsasını inşaata tahsisi ile müteahhit tarafından yapılacak inşattaki bağımsız bölümlerin satışı sonrasında elde edilecek toplam hasılatın paylaşım esaslarını düzenler.
• Sözleşmede gösterilecek değer arsa sahibine verilecek hasılat payı tutarıdır.
• Bu sözleşmelerde elde edilecek hasılatın başlangıçta belli olmaması durumunda inşaata tahsis olunan arsanın emlak vergisi değerinden az olmamak üzere bir değer gösterilmesi gerekir.
• Bu sözleşmelerde Bakanlar Kurulu Kararı gereğince damga vergisi oranı sıfır “0” olarak uygulanmaktadır. Yani bu sözleşmeler için bir nevi damga vergisi istisnası getirilmiştir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (16)
Hasılat paylaşımı esasına dayalı inşaat sözleşmeleri (2)
• Hasılat payı esasına dayalı inşaat sözleşmeleri gösterilen değer üzerinden nispi harca tabi.
• Ancak bu sözleşmelerde (ipotek hariç) teminat, kefalet ve garanti işlemi olduğunda, teminat, kefalet ya da garanti işlem değeri üzerinden damga vergisi alınır. Harç ise arsa sahibine verilecek hasılat payı ya da arsanın emlak vergisi değeri ile teminat, kefalet ve garanti değerlerinden yüksek olandan alınır.
• Bu sözleşmelerde ne türden bir değişiklik yapılırsa yapılsın damga vergisi söz konusu olmaz
• Arsa satış vaadi ve kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde olduğu gibi taraflar arasındaki paylaşım oran ve tutarlarını değiştiren tadiller nispi harca tabi.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME SÖZLEŞMELER (17)
• (Genelge 2017/5) sayılı Genelge esaları çerçevesinde bu sözleşmelerde Bakanlar Kurulu Kararı gereğince damga vergisi oranı sıfır “0” olarak uygulanmaktadır. Yani bu sözleşmeler için bir nevi damga vergisi istisnası getirilmiştir.
• Ancak bu sözleşmelerde (ipotek hariç) teminat, kefalet ve garanti işlemi olduğunda, teminat, kefalet ya da garanti işlem değeri üzerinden damga vergisi alınır.
• Bu sözleşmelerin ihtiva ettiği değer üzerinden nispi harç alınacaktır.
• Yukarıda belirtilen konularla ilgili olmayan alt müteahhitlik, danışmanlık ve yapı denetim sözleşmelerinden gerekli damga vergisi ve harcın alınacağı tabiidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (18)
Kira sözleşmeleri (1)
Mesken kira sözleşmeleri (Genelge 2006/20)
• Kişiler arasında düzenlenen ve bir işletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin mesken olarak kiralama işlemlerinde, bu konudaki kira sözleşmelerinde teminat, kefalet ve garanti şerhi olsa dahi damga vergisi olmaz.
• Bu sözleşmelerden kira bedeli üzerinden beher imza için binde 1,13 nispetinde harç tahsil olunur.
Gelir vergisinden muaf esnaf, muaf serbest meslek erbabı ile basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından işyeri olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri ile bu mukavelenameler üzerine konulacak kefalet şerhleri ve teminatlar damga vergisinden istisna. Harç kira bedeli üzerinden nispi
• Diğer işyeri kiralama sözleşmeleri kira bedeli toplamı üzerinden binde 1,89 nispetinde damga vergisi ve beher imza için binde 1,13 nispetinde harç tahsil olunur
Bu sözleşmelerde teminat, kefalet ve garanti de olduğunda 488 sayılı Kanunun 6 ve 492 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine göre değerlendirme yapılır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (19)
Kira sözleşmeleri (1)
Araç kira sözleşmeleri
• Araçlarla ilgili yapılan işlem kirama olduğunda bu konudaki sözleşme değer üzerinden binde 1,89 damga vergisine tabi olacaktır
• Ancak işin mahiyeti itibariyle yapılan işlem navlun yani taşıma sözleşmesi olması halinde sözleşme, değer üzerinden binde 9,48 nispetinde damga vergisine tabi tutulacaktır.
• Kira mı navlun mu?
• Araç kiralamalarında bazen işin esasında kira mı Yoksa navlun/taşıma sözleşmesi olduğu konusunda tereddüt yaşanmaktadır.
• İşlemin kira mı yoksa navlun/ sözleşmesi mi olduğunu anlamak için aracın masraflarının kime ait olduğuna bakılması gerekir.
• Bu anlamda araç çıplak olarak ya da sürücüsü ile birlikte kiraya alınmış ve aracın sevk ve idaresi ile ilgili yakıt vb masraflar kiraya alana ait ise işlem kira sözleşmesidir
• Araç, sahibinin sevk ve idaresinde olup masraflar da araç sahibine ait ise işlem navlun/taşıma sözleşmesidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (20)
Rehin sözleşmeleri
• Taşınır rehni sözleşmeleri (TARES)
• Tacirler // esnaflar arasında (Genelge 2017/18)
• alacak borç ilişkisi sebebiyle 6750 sayılı Kanun gereğince düzenlenen taşınır rehni (TARES)
sözleşmelerinde damga vergisi, harç ve değerli kağıt bedeli yok. Sadece maktu ücret var.
• Banka ile kredi borçlusu arasında (Genelge 2020/1)
• Bankalar tarafından verilen krediye karşılık 6750 sayılı Kanun gereğince yapılan taşınır rehni (TARES) işlemlerinin metninde krediden dolayı yapıldığı görülüyorsa, başkaca genel mahiyet ifadelerin bir önemi yoktur.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (21)
Birden fazla akit ve işlem ihtiva eden sözleşmeler/kağıtlar (1)
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanununda yer alan hüküm
• Madde 6- Bir kağıtta birden fazla akit ve işlem bulunması
• Bir kağıtta biribirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların her birinden ayrı ayrı vergi
alınır.
• Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır.
• Ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabidir.
• Şu kadar ki; bir kâğıt üzerinde birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü bulunması hâlinde, ayrı ayrı olmak üzere bunlardan yalnızca birinden damga vergisi alınır.
• Pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütlerden, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaz.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (22)
• 492 saylı Harçlar Kanununda yer alan hüküm (1)
• Madde 44- Kişilerin, imzaların, birden çok olması
• Bir kişinin, birden çok kişiyi temsil etmesi harcın artırılmasını gerektirmez.
• Şu kadar ki, bütün imzaların tasdiki kanunen şart olan muamelelerde vekaleten imza edilmesi halinde, vekilin imzasının tasdikinden alınacak harç temsil ettiği kişilerin sayısınca çoğaltılır.
• Bir işte müştereken hareket eden vekillerin ve bir borca kefalet eden müteselsil kefillerin bir kağıda koyacakları birden çok imzalar bir imza sayılır.
• Ancak mümessil, haiz olduğu birden fazla sıfatlara dayanarak imza ederse sıfatları sayısınca harç çoğaltılır. Bir kişi hem kendisi için ve hem başkalarını temsil suretiyle imza ederse kendisi için ayrı, başkaları için de yukarıki fıkralara göre ayrı harç alınır.
• Birden ziyade kimseler, bir kağıda ayrı ayrı işler için imza atıyorlarsa her birinden imza ettikleri kısım için ayrı ayrı harç alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (23)
• 492 saylı Harçlar Kanununda yer alan hüküm (2)
• Madde 46- Bir arada yapılan işler
«Birbirleriyle ilgili işler bir arada bulunursa en yüksek harç alınmasını gerektiren iş üzerinden bir harç alınır.»
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (24)
Birden fazla akit ve işlem ihtiva eden sözleşmeler/kağıtlar (4) Örnek işlemler üzerinden konunun incelenmesi (1)
• İşyeri kiralama sözleşmelerinde müteselsil kefil imzası da olması halinde, bir asıldan doğma olan bu işlemlerden damga vergisi sadece kira bedeli kadar kefaleti öngören kefalet işlemi üzerinden binde 9,48 nispetinde alınır. Kira sözleşmesine ait binde 1,89 nispetindeki damga vergisi alınmaz
• Bu işleme ilişkin harç ise en yüksek değerli işlemden nispi olarak tahsil olunur.
• İşyeri kiralama sözleşmelerinde adi kefalet imzası da olması halinde, bir asıldan doğma olmayan bu işlemler sebebiyle damga vergisi binde 1,89 nispetindeki kira damga vergisine ilaveten, kira bedeli kadar kefaleti öngören adi kefalet işlemi üzerinden de ilaveten binde 9,48 nispetinde alınır.
• Bu işleme ilişkin harç ise en yüksek değerli işlemden nispi olarak tahsil olunur.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (25)
Birden fazla akit ve işlem ihtiva eden sözleşmeler/kağıtlar (5)
Örnek işlemler üzerinden konunun incelenmesi (2)
• İşyeri kiralama sözleşmelerinde hem müteselsil hem de adi kefalet imzası olması halinde damga vergisi hem adi kefalet için binde 9,48 nispetinde hem de müteselsil kefalet işlemi üzerinden binde 9,48 nispetinde hesaplanarak alınır. Kiralamanın damga vergisi alınmaz.
• Bu işleme ilişkin harç ise en yüksek değerli işlemden nispi olarak tahsil olunur. Zira damga vergisinde olduğu gibi işlemlerin bir asıldan doğma olması şartı yoktur. Tek harç alınması için birden fazla işlemin birbiriyle ilgili olması yeterlidir.
• Kira sözleşmeleri ya da diğer başka kağıda konulan birden fazla müteselsil kefil imzası hem damga vergisi hem de harç uygulamasında tek imza sayılır.
• Yine bir kağıda konulan birden fazla adi kefaletten sadece birisinden damga vergisi ve harç alınır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (26)
Birden fazla akit ve işlem ihtiva eden sözleşmeler/kağıtlar (6)
Örnek işlemler üzerinden konunun incelenmesi (2)
• Bir kira mukavelesinde garanti imzası da olması halinde damga vergisi garanti şerhi için binde 9,48 nispetindeki damga vergisinin yanı sıra, kiradan da binde 1,89 nispetinde hesaplanarak alınır.
• Gerek kira mukaveleleri ve gerekse damga vergisine tabi diğer kağıtlar üzerine konulan birden fazla “garanti” şerhinden sadece birisinden damga vergisi ve harç alınır.
• Bu işleme ilişkin harç ise en yüksek değerli işlemden nispi olarak tahsil olunur. Zira damga vergisinde olduğu gibi işlemlerin bir asıldan doğma olması şartı yoktur. Tek harç alınması için birden fazla işlemin birbiriyle ilgili olması yeterlidir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (27)
(1)
492 sayılı Kanun ekli (2) sayılı Tarife II/11 inci fıkrasında
• Belli bir meblağı ihtiva etmeyen umumi ibra, umumi makbuz, tahkimname, ölüme bağlı tasarruf senet ve mukaveleleri, ölünceye kadar bakma akdi, vakıf, aile vakıfları, evlat edinme, karı-koca haklarının idaresi, babalığı tanıma senetleri, miras taksim mukaveleleri, mirasçılık belgesi, ifraz mukaveleleri ve bunlardan rücu ve bunların feshi ve bunların teferruatına dair senet, mukavele ve kağıtların düzenlenmesinden ve noter tarafından re'sen düzenlenecek tutanaklardan.
• Maktu harç alınması öngörülmüştür.
• İlgililer bu işlemlerde rızaen bir değer göstermediği takdirde bu kağıtlardan (nispi) damga vergisi ve dolayısı ile nispi harç alınamaz.
• Fıkra bu şekliyle konusu menkul ya da gayrimenkul dahi olsa 492 sayılı Kanunun 42 inci maddesindeki değer gösterme mecburiyetine istisna teşkil etmektedir.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (28)
(2)
• Vasiyetnameler (Genelge 1976/21)
• Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri (Genelge 2016/15)
• Miras payından feragat
• Murisin sağlığında
• Miras bırakanın ölümünden sonra (Genelge 1995/68, 2001/32, 2006/15, 2020/3)
• Miras taksim sözleşmeleri (Genelge 1976/21)
Bu sözleşmeler/vasiyet/feragat işlemlerinde, işlem sahipleri kendi talepleri ile bir değer göstermediği takdirde, konusunu teşkil eden malın vasfına bakılmaksızın damga vergisi aranılmayacak. Sadece maktu harç alınacaktır.
DAMGA VERGİ VE HARÇ UYGULAMASINI KAĞIT VE İŞLEM TÜRLERİ İTİBARİYLE İNCELEME
SÖZLEŞMELER (29)
• (Genel yazılar, 2002/9 ve 2002/111)
• Mal rejimi sözleşmeleri..
• Mal rejiminin tasfiyesi ve başka bir mal rejimine geçişle ilgili sözleşmeler
• 492 sayılı Kanun ekli (2) sayılı Tarife II/11)
• (Genel yazı 2005/108)
• Bu sözleşmelerde, işlem sahipleri kendi talepleri ile bir değer göstermediği takdirde, konusunu teşkil eden malın vasfına bakılmaksızın damga vergisi aranılmayacak. Sadece maktu harç alınacaktır.
• Bu işlemlerde değer gösterilmezse harç maktu. Damga vergisi yok
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA
NOTERLERİN SORUMLULUĞU
1
TAHSİLAT, BEYAN VE ÖDEME SORUMLULUĞU
• Noterlik iş ve işlemlerinde doğan ve mükellefiyeti işlem sahiplerine ait olan damga vergisi ve harçlar ile değerli kağıt bedelleri yönünden noterlere kamu veznedarlığı anlamında bazı sorumluluklar yüklenmiştir.
• Bu sorumluluk, yukarıda belirtilen paraların noterin emanetine // zimmetine bırakılmış paralar olması sebebiyle, bu tutarların işlem ilgililerinden tam olarak tahsili ve kanunlarda öngörülen sürelerde vergi dairesine ödenmemiş olması halinde noterler hakkında zimmet suçlaması ile davalar açılabilmektedir.
• Bu bakımdan damga vergisi, harç ve değerli kağıt bedellerinin tam olarak tahsili ve 1512 sayılı Noterlik Kanununda belirtilen sürelerde vergi dairesine beyan edilerek ödenmesi özel önem taşımaktadır.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
NOKSAN TAHSİL EDİLEN YA DA HİÇ TAHSİL EDİLMEYEN DAMGA VERGİSİ YÖNÜNDEN NOTERLERİN SORUMLULUĞU (1)
488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 24 üncü maddesinde
• “Resmi daireler veya noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve Damga Vergisi hiç alınmayan veya noksan alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası düzenleyenlere aittir.
• Vergi ve ceza, vergi için mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları düzenleyenlerden alınır.” hükmü düzenlenmiştir
• Bu hükme göre 100.000-TL damga vergisini gerektiren ancak vergisi düzenleme işlemi sırasında noter tarafından tahsil olunmayan kağıda ait damga vergisi ve bir misli vergi ziyaı cezası, gecikme faizi ile birlikte noterden alınır.
• Noter ödemiş olduğu 100.000-TL vergi aslı ve gecikme faizi için mükellefe rücu hakkını kullanabilir. 100.000- TL vergi ziyaı cezası ise kendi üstünde kalır.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
NOKSAN TAHSİL EDİLEN YA DA HİÇ TAHSİL EDİLMEYEN
DAMGA VERGİSİ YÖNÜNDEN NOTERLERİN SORUMLULUĞU (2)
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 27 nci maddesinde
(1)
• Noterler, damga vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kağıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemezler veya bunların suretlerini çıkarıp veremezler.
• Birinci fıkra hükmüne aykırı olarak işlem yapılması halinde, mükellef hakkında Vergi Usul Kanunu hükümleri uygulanmakla birlikte, noterlerden de tasdik ettikleri veya üzerinde işlem yaptıkları her kağıt için kanunen alınması gereken cezası ayrıca alınır. hükmü düzenlenmiştir
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
NOKSAN TAHSİL EDİLEN YA DA HİÇ TAHSİL EDİLMEYEN DAMGA VERGİSİ YÖNÜNDEN NOTERLERİN SORUMLULUĞU (3)
(2)
• Noterden kanunen alınması gereken ceza ise, 213 sayılı VUK nun 355 inci maddesindeki,
• “Damga Vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kağıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden örneklerini çıkarıp veren noterler adına her kağıt için tahsil edilmeyen Damga Vergisi üzerinden maktu vergilerle %50, nispi vergilerle %10 oranında özel usulsüzlük cezası kesilir. Ancak, bu madde kapsamında kesilecek özel usulsüzlük cezaları her bir kağıt için 1 Yeni Türk Lirasından az olamaz” şeklindeki hükümde düzenlenmiştir.
• Bu hükümlere göre 100.000-TL damga vergisini gerektiren ancak vergisi noterlikteki tasdik, örnek çıkarma veya tercüme anında tahsil olunmayan kağıda ait damga vergisi ve bir misli vergi ziyaı cezası mükelleften alınır.
• Noter damga vergisinin %10 unu ifade eden 10.000-TL özel usulsüzlük cezasına muhatap olur.
• Bu ceza için mükellefe rücu hakkı yoktur.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
NOKSAN TAHSİL EDİLEN YA DA HİÇ TAHSİL EDİLMEYEN DAMGA VERGİSİ YÖNÜNDEN NOTERLERİN SORUMLULUĞU (4)
(3)
• Onaylama, örnek çıkarma ve tercüme işlemlerinde ilgili kağıtlara ait damga vergisinin ve vergi ziyaı cezasının noterden alınması gerektiği hakkındaki 48 nolu Damga Vergisi, Genel Tebliği, Danıştay Yedinci Daire’sinin 27.01.2009 günlü ve Esas No: 2007/3115, Karar No:2009/54 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
• Bu karar, Maliye Bakanlığının temyiz talebi üzerine Danıştay Vergi Dava Dairelerinin 24.12.2010 günlü ve Esas No: 2010/359, Karar No:2010/598 sayılı kararı ile onanmış ve kesinleşmiştir.
• Bu konudaki duyuru, 2010/9 sayılı Genel Yazımızla yapılmıştır.
• Yani Tasdik ve örnek çıkarma işlemi sebebiyle noksan alınan damga vergisi yönünden vergi dairelerince vergi aslı ve vergi ziyaı cezası yönünden noterlere ihbarname gönderildiğinde, bu karar hükümleri dayanak gösterilerek tarhiyatın terkini sağlanabilir.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
HARÇ UYGULAMASINDA NOTERİN SORUMLULUĞU (1)
• 492 sayılı Harçlar Kanununun 50 nci maddesi gereğince
• Noterin kusurundan kaynaklı olarak alınan harca konu işlemin mahkemece hükümsüz kılınması durumunda, bu işlemler ile ilgili olarak alınan harç ve ücretin işlem ilgilisine iadesinden noter şahsen sorumlu olacaktır.
Harç ve ücretlerin tazmin ettirilmiş olması, ilgililerin genel hükümler dairesinde, noterden ayrıca zarar ve ziyan istemelerine engel teşkil etmez.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
HARÇ UYGULAMASINDA NOTERİN SORUMLULUĞU (2)
• 492 sayılı Harçlar Kanununun 128 inci maddesine göre,
• Gerekli harçları tamamen almadan işlem yapan memurlar harcın ödenmesinden mükellefler ile müteselsilen sorumludurlar
• Hükmün incelenmesinden görüleceği üzere harç tahsilatı yönünden noterler bir anlamda memur (Sayman mutemedi) olarak değerlendirilmektedir.
• Bu bakımdan da işlemi yapan noter tarafından işlemden noksan alınan harç, buna ilişkin vergi ziyaı cezası ve varsa gecikme faizi, vergi dairesine müteselsil sorumluluk çerçevesinde noter tarafından ödenecektir.
• Bu uygulamada vergi dairesinin inisiyatifi ön planda olduğundan mükellef yerine notere gönderilecek vergi ve ceza ihbarnamelerine itiraz hakkı yoktur.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
HARÇ UYGULAMASINDA NOTERİN SORUMLULUĞU (3)
• Ancak, eğer noter yaptığı tahsilatın doğruluğu ve tarhiyatın sebepsiz olduğu noktasında emin ise çok tabii olarak itiraz ederek tarhiyatın kaldırılmasını isteyebilir.
• İtiraza rağmen tarhiyat kaldırılmadığı takdirde vergi mahkemesinde dava açma yoluna gidilebilir.
• Tarhiyatta haklılık olsun, olmasın, tarhiyata karşı vergi dairesi nezdinde uzlaşma talebinde bulunmak da bir başka seçenektir.
• Noter, kendisi tarafından vergi dairesine ödenmek zorunda kalınan harç, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizini mükelleften rücuen isteme hakkına sahiptir.
DAMGA VERGİSİ, HARÇ VE DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA NOTERLERİN SORUMLULUĞU
DEĞERLİ KAĞIT BEDELİ UYGULAMASINDA SORUMLULUK
• 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunun 5 inci maddesine göre
• “Bu Kanunda yazılı noter kağıtları yerine adi kağıt kullanılması halinde, bu evraka ait değerli kağıt bedeli noterlerce tahsil edilir.
• Bu mecburiyete uymayan noterlerden birinci fıkraya göre tahsil edilecek bedelin üç katı tutarında ceza alınır.”
• hükmü çerçevesinde, noterlikçe tahsil olunmayan değerli kağıt bedeli kendisinden üç katı tutarında cezası ile birlikte alınır.
İlgi, dikkat ve sabrınız için teşekkür ederim.
AYDIN KAHRAMAN (TNB MALİ DANIŞMANI)