2992 sayılı “Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’un 15. maddesinin (c) ve (d) bentleri uyarınca;

Türkiye Noterler Birliği, noter odaları ve noterlik dairelerinin denetim görevleri Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın uhdesindedir.

Noterlik dairelerinin Resmi daire sayılmalarına karşın; Noterler Gelir Vergisi Kanunu’na göre

“serbest meslek erbabı”dır.

Gelir ve giderlerini yıllık beyanname ile bağlı oldukları vergi dairelerine bildirirler. Bu açıdan maliyenin vergi denetimine de tabi tutulan noterler, mali mevzuat ve vergi açısından serbest meslek mensubu kabul edilse de, fevkalade önemli görev ifa eden kamu görevlileridirler.

İşlemlere resmiyet ve kamu güvenini kazandırmakla hukuki uyuşmazlıkları asgari düzeye indirme gibi önemli bir fonksiyonu gerçekleştirirler.

 

DENETİMİN BAŞLANGICINDA NOTERLERCE DÜZENLENECEK BELGELER:

1 İş Cetveli :

TK. Yönetmeliğinin 76. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, noterliklerde denetime başlandığı gün itibarıyla her yıl için ayrı ayrı onaylama, düzenleme ve toplam yevmiye sayısı ile yıllık safigayrisafi gelir düzeyini belirten iş cetveli alınır.

İçinde bulunulan yıla ait gelir durumu ise tespit gününden önceki ay sonu itibarıyla çıkartılır.

2 Kadro Cetveli:

Denetimin başlangıcı itibarıyla Noterlik Dairesinde vazife yapmakta olan noter ve diğer çalışanların kimlik ve sicil bilgileri ile çalışma sürelerinin ve ayrıca personelin brüt maaşlarının belirtildiği cetveldir.

3 Denetim Döneminde Çalışmış ve Bu Yerden Ayrılmış Noterlere Ait Liste:

Önceki denetimden bu yana bu yerde görev yapıp ayrılan noter varsa onlara ait kimlik bilgileri ve çalışma sürelerinin bildirildiği cetveldir.

 

BELGELERİN TANZİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR :

1 Kadro cetveline noter için TNB sicili değil Bakanlık Sicili, personel için oda sicil numaralarının yazılması unutulmamalıdır.

2 Kadro cetvelinde personel maaşlarının brüt olarak gösterilmesi gerekir.

3 İş cetvelinde yer alan düzenleme ve onaylama şeklindeki iş sayılarının toplamı yevmiye defteri ile uyum içerisinde olmalıdır.

4 Nüfus belgesinde doğum yeri olarak ilçe haricinde, herhangi bir köy ya da bucağın adı yazılı ise, kadro cetveline köy vb. adı yanına mutlaka bağlı olunan ilçe adı da yazılacaktır.

5 Sınıfı kısmına noterin iktisap ettiği son sınıfı yazılacaktır.

6 Doğum tarihi kısmına sadece yıl yazılacaktır.

Aygün yazmaya gerek bulunmamaktadır.

7 Tanzim olunan belgelerin tamamı dijital ortamda, birimin adını alan bir klasörde ibraz edilecektir.

8 Ayrıca bu evrak fiziki ortamda da ibraz

edilecektir.

9 Hazırlanacak tüm belgelerin tarihi denetimin başlangıç tarihi ile aynı olacaktır.

10 Evrak imzalı ve mühürlü olarak ibraz edilecektir.

TESPİT İŞLEMİ (42. madde)

Noterliğe ait tespit işleminde;

1 Öncelikle noterlikten tespit anı itibariyle “geçici yevmiye” alınmasını isteriz. Geçici yevmiyedeki son numara denetimimizin son noktasını belirler

2 Emanet para defterine göre bulunması gereken meblağ araştırılır. Denetim dönemi içerisinde icra edilen işleme ait son tahsilat ve tediyat makbuzları ile (varsa) çekin tarih ve numaraları tutanağa dercedilir.

3 Muhtevası ilgili mercilere yatırılmış bulunan son harç, damga vergisi ve değ. kağıt bedeline ait beyannamelerin kapsadıkları dönemler, tarihleri,

4 Bu beyannamelerdeki son yevmiye numaraları, ihtiva ettikleri paraların yatırıldığım gösteren makbuzların tarih ve numaraları tespit edilir,

5 Son beyannameler ile makbuzlar imzalanır.

6 İlgili dairesine henüz yatırılmayan döneme ait harç, vergi ve değerli kağıt karşılığı paralar ile cari döneme ait hasılatın bulunduğu yerler, tutanakta ayrı ayrı gösterilir

7 Son noter makbuzunun dairede kalan nüshası imzalanarak, son yevmiye tarih ve numarası ile sözü edilen son makbuzun tarih ve numarası da tutanağa kaydedilir.

8 Yapılan tespit sonunda bulunması gerekenden fazla para çıktığı takdirde, bunun tahsil edilmiş harç, vergi ve değerli kağıt karşılığı olup olmadığı, niteliği hakkında noter ya da başkatibin kesin beyanı tutanağa geçirilir.

 

NOTER CARİ HESABI VE TEMİNAT HESABI

Denetimin ilk günü itibariyle;

Noterin “cari dönem” ve varsa “muhtevası henüz yatırılmamış dönem” harçdamga değ. kağıt hasılatlarının ve teminat hesabının bulunduğu banka şubelerine müzekkere yazılarak

Tespit saati itibariyle bakiyelerinin ve teminat hesabı üzerinde “Adalet Bakanlığı ya da Cumhuriyet Başsavcılığı’nın izni olmaksızın para çekilemez” şerhinin bulunup bulunmadığının bildirilmesi istenir.

Bankaya yazılan müzekkerede,

Teminat hesabı üzerinde şerh mevcut değilse, hesap üzerine bu şerhin de konulması ayrıca istenir.

Gelen banka yazıları ile de teyit edildikten sonra,

Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 84/2 maddesi uyarınca düzenlenen tespit tutanağının bir örneği ilgiliye verilmelidir.

EMANET PARA HESABININ TETKİKİ :

TK Yönetmeliğinin 76. maddesinin 4. fıkrası

Emanet tutanakları, kabul ve red makbuzları, çek dip koçanları ve defter kayıtları karşılaştırır ve sayfa toplamlarının kontrolü yapılır.

Diğer yandan emanet paraya faiz tahakkuk ettirilmiş ise Noterlik Kanunu’nun 189/7. maddesi uyarınca, bu nemanın doğrudan doğruya TNB’ne gönderilip gönderilmediğinin de tespit anında kontrol edilmesi gerekir.

 

İŞ SEÇİMİ VE İNCELEME TUTANAĞI :

TK Yönetmeliği’nin 76. maddesinin 7. fıkrasının (ğ) bendi;

“Denetlenen noterliğin iş hacmi de nazara alınarak; özellik arz edenler ile değeri yüksek harç, vergi ve ücret tahsilini gerektiren işlemler ve numaraları yevmiye defterlerinden tespit olunur.”

Bu doğrultuda, denetim tarihlerini kapsayan yevmiye defterlerinde, özellikle sözleşmeler, fesihnameler, ibranameler, feragatnameler, kiralar, şirket kuruluş sözleşmeleri, mülkiyeti muhafazalar, rehinler, vasiyetnameler, finansal kiralama sözleşmeleri vb. gibi nitelikli görülenlerden tüm denetim dönemine ait 250300 arasında yıllara göre dengeli bir şekilde iş seçimi yapılır.

Ayrıca, A ve B cilbentlerinden yıllık üç veya dört adet,

C cilbendinden ise yıllık bir veya iki adet olacak şekilde, ayrı ayrı cilbentler seçilerek inceleme tutanağına işlenir.

 

YEVMİYE DEFTERLERİNİN KONTROLÜ

Yevmiye defterlerinden her yıl için üç aydan az olmayacak şekilde dönemler belirlenir. Bu aylara ilişkin harç, damga, değ. kağıt, tesciltrafik belgesi hesaplarına ait bedellerin günlük sayfa toplamlarının yevmiye defterindeki ertesi güne devredip devretmedikleri kontrol ettirilir.

Bu bedellerin 1. dönem toplamlarının ay sonu toplamlarına doğru aktarılıp aktarılmadığı, bunların da muvazene defterine aynen yansıtılıp yansıtılmadığı tüm denetim dönemini içerecek şekilde incelenir.

Yevmiye defterlerinde uygulanan vezne servisinde otomatik toplam yaptığından şeride çekmek çok uygulanır hal olmamakla birlikte durumun kontrolü açısından istenirse belirlenen birkaç ayın şeride çekilerek günlük ve dönemsel toplamlarının kontrolü sağlanabilir.

 

DEVLET ADINA TAHSİL EDİLEN BEDELLERİN MALİYEYE İNTİKALİNİN KONTROLÜ :

Denetimin başlangıcında, ilgili vergi dairesinden bir önceki denetim tarihinden itibaren görev yapan noterler ile vekalet eden katipler tarafından;

Yatırılan harç, damga, değerli kağıt, KDV, tescil ve trafik belgesi hesabına ilişkin

olarak;

Hangi tarihte,

Kimler tarafından,

Ne kadar miktar

Yatırıldığını gösteren dökümlü belgelerin gönderilmeleri istenir. Bu belgelerle noterlik kayıtları karşılaştırılır.

KDV hariç sözü edilen bedellerin yevmiye defterinde gösterilen onbeşer günlük dönem toplamlarının takip eden yedi iş günü içinde;

KDV bedellerinin ise tahsil edildikleri ay sonrası beyannamelerini müteakip tahakkuk evrakında gösterilecek müddete kadar (genellikle aynı ayın 26’sı) merciine intikali incelenir.

Daha önceki bazı denetimlerde karşılaşılan sahte alındı belgeleri tanzimi suretiyle işlenebilecek zimmet suçlarını gözden kaçırmamak için, kartonlarda bulunan alındı belgeleri yerine maliyeden getirtilen belgeler üzerinden gerekli tetkikat yapılır.

 

NOTER MAKBUZLARINDA YAZILI HARÇ, DAMGA,DEĞ. KaĞIT vb. BEDELLERİNİN YEVM. DEFTERİNDEKİ TUTARLAR İLE DOĞRULUĞUNUN TEYİDİ

TK Yönetmeliği 76. md. 7. fıkrasının (i) bendi,

“Yevmiye defteri kayıtlarındaki tutarlar ile

iş kağıtlarına ekli makbuzlardaki meblağların sondaj suretiyle karşılaştırılması

yapılır.”

Bu miktarların yevmiye defterine doğru bir şekilde yansıtılmadığı tespit edilirse,

karşılaştırmanın tüm işlemlere ve Başkanlığın onayı ile denetim dönemi öncesindeki dönemlere de teşmil edilmesi gerekir.

 

VEZNE GÜVENLİK RAPORLARININ TETKİKİ

TNB’nin 09.11.2005 tarih 100 sayılı Genel Yazısı;

“01.01.2006 sonrası

vezne servisinde ay içinde yapılan makbuz bedelini değiştirmeye sebep olabilecek

tüm değişikliklere ilişkin

vezne güvenlik raporunun

aylık dökümü alınmadan

sonraki ay çalışmalarına geçilemeyecektir.”

Bütün işlemlerin kayıt altına alındığı halde, makbuz bedellerinin küçültülerek yevmiye defterine aktarılması durumunda geçmişe yönelik vezne güvenlik raporlarında

“makbuz sıkışması, nüsha sayısı değişikliği, yanlış yazıcıya yönlendirme veya işlem kodu yanlışlığı”

vb. nedenlerle bu işlemlere ait makbuzların iptal olarak gösterildiği tespit edilebilmektedir.

Böyle bir durumun makbuz kontrolünde belirlenmesi halinde vezne güvenlik raporlarının aylık dökümlerinden iptal edilen makbuzların işlem ve yevmiye defteri ile mukayesesi halinde sahteciliğin niteliği anlaşılabilecektir.

Mutad makbuz karşılaştırılmasında herhangi bir aykırı durum tespit edilmese dahi yine de sondaj usulü bu raporların kontrol edilmesinde yarar vardır.

 

NOTERLİKLERDE TUTULMASI ZORUNLU DEFTER ve KARTONLAR İLE TETKİK EDİLECEK DİĞER BAZI İŞLEMLER:

TK Yönetmeliğinin 76. maddesinin 7. fıkrasının (h) bendi;

“Dairede tutulması gereken defterler, kartonlar, kayıtlar ve bunların dayanağı olan evrak ile         tetkik edilir.”

Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 46. maddesi uyarınca,

“Noterliklerde tutulacak defterler”

1 Yevmiye defteri,         2  Emanet defteri,

3  Tescil defteri,         4  Muvazene defteri,

5  (Mülga: RG20/12/1995)         6  Teftiş defteri,

7  Muhabere defteri,         8  Zimmet defteri,

9 Personel sicil defteri, 10  İzin defteri,

11  Demirbaş eşya defteri,

Noterliklerde tutulacak defterler kullanılmadan önce bağlı bulundukları hakimliğe tasdik ettirilir.

Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 56. maddesi uyarınca;

Noterlikte tutulacak dosya ve kartonlar

1Adalet Bakanlığı ve C. Savcılığından gelen yazılar kartonu,

2 TNB ile noter odasından gelen yazılar kartonu,

3  Değişik işlere ait gelen yazılar kartonu,

4  Adalet Bakanlığı ve C. Savcılığına giden yazılar kartonu,

5  TNB ile noter odasına giden yazılar kartonu,

6  Değişik işlere ait giden yazılar kartonu,

7  Genelgeler kartonu,

8  Adalet Bakanlığı ve TNB’ne gönderilen cetveller kartonu,

9  Teminat paraları makbuz kartonu,

10  Noter katiplerine ait sözleşmeler dosyası,

11  Noter personeli siciline ilişkin belgeler dosyası,

12  Maliyeye yatırılan paralara ait makbuzlar kartonu,

13  Müşterek hesaplara ait makbuz ve yazılar kartonu,

14  Tavsiyeler dosyası,

15  Tercümanlara ait yemin tutanakları kartonu,

16  Noter ve imzaya yet. katiplere ait yemin tutanak kartonu,

CİLBENTLER :

Noterlik Kanunu Yönetmeliği 56/son md.

Kanunen noterlikte kalacak işlemlerin nüsha ve örnekleri yevmiye sıra numarasına göre kendi gruplarına ait cilt veya ciltbentlerde saklanacaktır.

Noter tarafından;

1 Ciltbentte kaç dilin olduğu, kullanılmadan önce ciltbentin sonuna yazarak onaylayacak,

2 Yine her cildin kaç sayfadan oluştuğunu, cildin sonuna yazıp onaylayacaktır. DAİRE VE ARŞİVİN KİRA SÖZLEŞMELERİ,

PERSONEL HİZMET SÖZLEŞMELERİ, BORDROLAR

TK Yönetmeliği 76. maddesinin 7. fıkrasının (ı) bendi;

“Kira sözleşmesi, personelle hizmet sözleşmeleri, bordrolar, Noterlik Kanunu Yönetmeliği gereğince tutulması zorunlu olan yazışma kartonları incelenir.”

Söz konusu kira sözleşmelerine ait damga vergilerinin merciine intikali tetkik edilir. Eğer yatırılmamışsa ikmali sağlanır. İkmal edilmezse merciine gerekli ihbarda bulunulur.

KDV KARTONLARI  HARCAMA BELGELERİ KONTROLÜ

TK Yönetmeliği 76. md. 7. fıkrası (j) bendi;

“Noterin tahsil ettiği KDV’den, dairedeki harcamalar için ödediği KDV tutarı çıktıktan sonra bakiyesini süresinde merciine yatırıp yatırmadığı” tetkik edilir.

Her aya ilişkin geçerli masrafların belgeleri de ilgili dosya dan kontrol edilir.

Muvazene defterinden usulüne uygun düşüm yapılıp yapılmadığına, gider olarak gösterilemeyecek şahsi harcamaların KDV indiriminde kullanılıp kullanılmadığına bakılır.

MUVAZENE DEFTERİNİN TETKİKİ :

Öncelikle, muvazene defterinin tanziminde titiz olunmalı, .... tereddüt oluşturacak toplama hatası, silinti ve kazıntılardan kaçınılmalıdır.

GELİRLER : Harç ve damga vergisi bedellerinin aylık toplamları üzerinden %3, değerli kağıt bedeli için ise %2 nispetinde alınan beyyie’lerin ve yevmiye defterindeki diğer meblağların muvazene defterinin gelirler sayfasına doğru olarak aktarılıp aktarılmadığı kontrol edilir.

GİDERLER : Muvazene defterinin giderler bölümünde, noterlik faaliyeti ile sınırlı olmak üzere yapılan harcamalara ait fatura ve belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı ve deftere doğru şekilde yazılıp yazılmadığı incelenir.

Muvazene defterinin ilgili gider sütununa toplam olarak yazılan rakamın hangi tarihli alımlardan oluştuğunun kolayca belirlenebilmesi bakımından;

Her birinin karşısına sıra numarası verilmiş belgelerin sıra numaralarının (mümkünse kırmızı kalemle) yazılması denetim sırasında büyük kolaylık sağlayacaktır.

ÖNERİ :"Noterlik ücretleri ve PTT ücreti nedeniyle tahsil edilen KDV toplamından", "yapılan alımlar nedeniyle ödenen KDV’nin toplamı" mahsup edildiği halde,

Faturada görünen KDV dahil tutar toplamının muvazene defterine gider olarak yazılması nedeniyle,

indirilmiş verginin bir de gelir vergisi matrahından düşürülmesi uygulaması terkedilmelidir.

 

NOTERLİK FAALİYETİYLE MÜTENASİP HARCAMALAR

Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde;

Serbest meslek kazancının tespitinde aşağıda yazılı giderlerin hasılattan indirilebileceği belirtilmiştir.

1. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar, .... gider yazabilirler.).

2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın . ödenmiş olması ve ... şartıyla) ile 27 nci maddede yazılı giyim giderleri.

3. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).

4. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dahil taşıtlar için ... ayrılan amortismanlar (amortismana tabi .. elden çıkarılması halinde ... zararlar dahil).

5. Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri.

6. Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller.

7. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri.

8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar.

9. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar.

10. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar.

Gelir Vergisi Kanunu 68/son md;

“Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.”

ÖNERİ : 2006 yılında Belediye Başkanlığına ödenen çevre temizlik vergisine ait

toplam  TL tutarındaki gecikme zammı ve özel usulsüzlük cezasının masraf gösterildiği

saptanmıştır.

Gelir Vergisi Kanununun 68. maddesinin son fıkrası uyarınca, serbest meslek kazancının tespitinde, ödenen vergi cezalarının gider olarak dikkate alınamayacağının tatbikatta nazara alınması gerekir.

ENVANTERE KAYITLI OTOLARIN NOTERLİK FAALİYETİ İLE MÜTENASİP OLMAYAN AKARYAKIT HARCAMALARI :

Gelir Vergisi Kanunu’nun 68/5 md. uyarınca, envantere kayıtlı binek otolarının masrafları gider olarak hasılattan indirilirken, Vergi Usul Kanununun 3/bson maddesi uyarınca;

iktisadı, ticari ve teknik icaplara uymayan veya

olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan

bir durumun varlığına karine teşkil edebilecek ya da şüphe uyandıran gider kayıtlarından kaçınılması gerekmektedir.

Noterlik faaliyetinin niteliği ve kapsamı ile mütenasip ölçüleri aşan akaryakıt harcamasının gider olarak gösterilmesi halinde, vergi dairesine ihbarda bulunulmakta veya ilgili tarafından ek beyanname verilmesi sağlanmaktadır.

Envantere kayıtlı olmayan özel araçla yapılan harcamanın da hasılattan düşülmemesi

gerekir.

Akaryakıt giderlerinin noterlik faaliyeti ile mütenasip ölçüleri aşma durumu;

denetlenen her noterlik dairesinin iş ölçeği,

noterin evinin bulunduğu yerden gidiş geliş mesafesi,

alınan yakıt faturalarının görev alanı içerisinde olup olmadığı,

kullanılan miktara uygun tarih sırasını takip edip etmediği,

alındığı ay itibariyle muvazene defterinde gösterilip gösterilmediği,

izinli veya raporlu olduğu süre zarfında yapılan harcamaların görevde imiş gibi gider olarak düşülüp düşülmediği vb.

hususları dikkate alınarak belirlenir.

Noterlik mevzuatında noterin bulunduğu yerde ikamet etme mecburiyetini gösteren bir düzenleme yer almamaktadır.

Mesaiyi aksatmayacak biçimde makul uzaklıktan gidiş geliş noterlik faaliyeti kapsamında değerlendirilebilmektedir.

Ancak aile ziyareti ya da hafta sonu tatili için yapılan seyahat masrafları bu kapsamda değerlendirilemeyecektir.

GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİNDE BİLDİRİLECEK GELİRLERDEN YAPILABİLECEK İNDİRİMLER :

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesine göre;

Diğer indirimler

Madde 89 Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir:

1 SİGORTA PRİMLERİ

(Değişik: 13/6/20126327/8 md.) Beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla

(...ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile ... indirim konusu yapılacak prim ödemelerinin toplam tutarı birlikte dikkate alınır.)

mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri,

NOT: Bunun için ek şartlar;

Sigortanın Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması,

Prim tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması,

2 EĞİTİM VE SAĞLIK HARCAMALARI

Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması, Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları

ÖNERİ : Noterin, çocuğu için yapmış olduğu eğitim harcamaları, Vergi Usul Kanunu’nda tanımlanan geçerli bir belge bulunmadan, .... vergi mükellefiyeti bulunmayan bir vakıf üniversitesine yapılan ödemeleri gösteren banka dekontlarına dayanarak, yıllık gelir vergisi beyannamesinden mahsup edilemez.

Eğitim masrafının muvazene defterinde gider gösterilmesi,

ÖNERİ : Muvazene defterinin tetkikinde, 2010 yılında noterin çocuklarına ait 13.550 TL öğrenim giderlerinin, anılan deftere işlenerek, gelirden düşüldüğü müşahede edilmiş, eksikliğin ek beyanname verilerek ikmali sağlanmıştır.

TNB.nin 2003/34 sayılı genelgesinde izah edildiği üzere, eğitim harcamalarının noterlik masrafına kaydının mümkün olmayıp, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin olarak

verilecek yıllık beyannamede, beyan edilen safi iradın yüzde beşine (2005’ten itibaren yüzde onuna) kadar indirim yapılabileceğinin akılda tutulması,

TNB’nin 2004/52 sayılı genelgesi :

Maliye Bakanlığının görüşü doğrultusunda GVK’nun 89/2 maddesinde belirtilen “küçük” tabirinin 18 yaşını doldurmamış olan çocukları ifade ettiği, bu suretle,

“18 yaşını bitirmiş olan çocuklar için yapılan eğitim ve sağlık harcamalarının indirime konu olamayacağı”

Belirtilmiştir.

3 BAKMAKLA YUKUMLU OLUNAN ENGELLİLER İÇİN İNDİRİM

Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen engellilerin beyan edilen gelirlerine, 31 inci maddede yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık indirim (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile .. .(tevkifat matrahı dahil) da yararlanır.)

4. GELİRİN % 510’U TUTARINDAKİ BAĞIŞ VE YARDIMLAR

GVK’nun 89. maddesinin 4. bendinde gösterilen kurumlara (örneğin, kamuya yararlı dernekler) yapılan ve gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için % 10’unu) aşmayan, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar.

5. BAZI KURUMLARA YAPILAN AYNİ YA DA NAKDİ BAĞIŞ VE YARDIMLARIN TÜMÜ

GVK’nun 89. maddesinin 5. bendinde gösterilen kurumlara (örneğin öğrenci yurdu, huzurevi vb) yapılan ayni ya da nakdi bağış ve yardımlar.

6. FAKİRLERE YARDIM DERNEK/VAKIFLARINA BAĞIŞLAR

Fakirlere yardım amacıyla .... dernek ve vakıflara .... bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı.

7. BAZI KURUM FAALİYETLERİ İÇİN YAPILAN BAĞIŞLARIN TUMU

GVK’nun 89/7. bendinde gösterilen kurumların (kamu yararına çalışan dernekler, vakıflar vb) bir kısım faaliyetlerine (aj bentleri arasında yazılı kültürsanat vb) ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların tümü

ÖNERİ : Kamuya yararlı statüsü bulunmayan bir derneğe 2006 yılında yapılan ... TL tutarındaki bağışların gider yazıldığı saptanmıştır.

GVK’nun 89/17. maddesi uyarınca, derneklere yapılan bağışın gelir vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılmasının bahse konu derneğin, kamu yararına faaliyet göstermesi koşuluna bağlandığının göz ardı edilmemesi,

 

GELİR VERGİSİ MATRAHINDAN VE GELİR UNSURLARINDAN İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER :

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 90. maddesine göre;

90/1 md : “Matrahtan ve gelir unsurlarından indirilmeyecek giderler”

Gelir Vergisi ile diğer şahsi vergiler,

Her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları,

Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler

Gelir Vergisinin matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.

90/2 md : Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri, vergi matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.

ORTAK CARİ HESAP İŞLEMLERİNİN TETKİKİ :

Noterlik Kanunu’nun 109. md:

Bir il, ilçe veya büyükşehir belediyesi sınırları içinde birden çok noterlik bulunması halinde, bu yerlerde her yıl, harç veya damga vergisine tabi değeri, ... meblağdan fazla olan her çeşit ücret ve noter hissesi tutarının %15'ini aşmamak üzere Noter Odası Yönetim Kurulunca tespit edilecek oranı alıkonulduktan sonra kalanı işlemi yapan noterlikçe, milli bir bankada açtırılan ... hesaba en geç işlemin yapıldığı günü takibeden (5) iş günü içinde yatırılacağı,

159. maddesinde ise ortak işlemlere ait gelir tutarının ortak hesaba yatırılacak kısmını süresi içinde yatırmayan noterlerin, 126. md’nin (B) bendi gereğince cezalandırılacağı ve cezalandırılmalarına konu olan işlemden elde ettikleri ücret ve noter hissesi tutarının tamamı alınarak bankadaki Noterlikler ortak cari hesabına yatırılacağı belirtilmiştir.

2014 ortak cari hesap sınırı 30.000X0,076791= 2.303,73 TL’dir.

Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 79, 81 ve 82. md. uyarınca ilgili noterlerin,

her işleme ait ortak cari hesaba ait bildirim cetveli tanzimi,

beş iş günü içinde banka dekontu ile birlikte noter odasına göndermek,

her ayın sonunda bir önceki ay için yaptıkları bu tür işlemlerin tarih, yevmiye numarası, değeri, makbuz tarihi ve yatırılan miktarı gösteren işlem cetvelini düzenlemek,

her ay sonunu izleyen beş işgünü içinde noter odasına göndermek,

her iki cetvelin birer örneğini de dairede saklamakla, yükümlü oldukları belirtilmiştir.

Noter odaları gerekli denetimi yapmakla birlikte, müfettişler tarafından da evrak kontrolü sırasında sondaj usulü ile ortak hesap belgelerinin usulüne uygun tanzimi hususu kontrol edilmektedir.

ÖNERİ : Özel milyonluk işlemlerin gelirlerinin ortak cari hesaba yatırılışı ile ilgili olarak yapılan incelemede; ... sayılı işlem gelirlerinin söz konusu hesaba yatırılmasının unutulduğu saptanmış, denetim sırasında gereği yaptırılmıştır.

Bu kabil işlemlerden alınan ücret ve sair hisse tutarlarının 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 109. maddesi hükmü gereği, en geç beş iş günü içerisinde, ortak cari hesaba yatırılması hususuna gereken önemin atfedilmesi, sorumluluk tevlit edebilecek bu neviden ihmali hareketlere bundan böyle yol açılmaması,

SAFİGAYRİSAFİ GELİR MUKAYESESİ

TK Yönetmeliği 76. maddesinin 2. fıkrası;

“Yıllık safi gelirin gayrisafi gelire olan oranının makul seviyenin altına düşmesi halinde, bu durumun kabul edilebilir sebepleri bulunmuyorsa konu denetim raporunda açıklanır ve mali mercilere ihbarda bulunulur, durumun niteliğine göre de tevessülata geçilir.”

Makul seviye olarak genellikle yüzde 50 oranı dikkate alınır.

Oranlardaki dengesizlik, noterin muvazene defterindeki giderlerinin yüksek gösterilmesinden kaynaklanır.

Bunun nedenleri ise; ya noterlik ile alakası olmayan harcamalar gider kaleminde gösterilmiştir ya da amortismana tabi harcamalar taksitlere bölünmeksizin tamamen gider olarak beyan edilmiştir.

YILLIK VE GEÇİCİ GELİR VERGİSİ KARTONLARININ TETKİKİ:

Noterlerin yıllık safi gelirlerini vergi dairesine verdikleri yıl sonu gelir beyannamesinde göstermeleri gerekmektedir. Bu açıdan yapılan kontrolde;

1 Muvazene defterinde, geçici vergi dönemlerine ait dönemsel toplamlar hesaplanarak geçici beyannamelere doğru aktarılıp aktarılmadığı,

2 Geçici beyannamelere isabet eden vergilerin tahakkukta belirtilen sürelerde ödenip ödenmediği,

3 Yıllık safi gelir toplamının yıllık vergi beyannamesinde doğru gösterilip gösterilmediği,

4 Yıllık safi gelirden beyannamede yapılan indirimlerin GVK’nun 89 ve 90. maddelerine uygun olup olmadığı,

Tetkik edilir.

Kazanç düşük gösterilir ise vergi kaybı olacağı için vergi dairesine ihbarda bulunulur ya da miktara bağlı olarak kendisine ikmal ettirilebilir.

SGK PRİMİ İŞVEREN HİSSELERİNİN GİDER SÜTUNLARINDA FAZLA GÖSTERİLMESİ :

Noterler SGK ya ödediği işveren prim hissesini muvazene defterinde gider olarak gösterirken, erken ödeme indirimini de dikkate almalıdır.

Bordroda işçi ve işveren payı ile SGK ya yatırılan makbuz karşılaştırıldığında ne kadar eksik veya fazla SGK işveren hissesi gösterildiği ortaya çıkacaktır.

Özellikle fazla personeli olan noterlerde bu hata, safi geliri önemli ölçüde azaltacağından devlet açısından ciddi gelir vergisi kaybına neden olabilecektir.

MUHTASAR BEYANNAME KARTONLARININ TETKİKİ

Personele ödenen ücretlerin, noterlik daire ve arşivine ait kiranın, makbuz karşılığı hizmetinden yararlanılan tercüman ödemeleri ve muhasebe ücretlerinin muhtasar beyannameye doğru olarak yansıtılıp yansıtılmadığı,

Muhtasar beyannameler üzerine tahakkuk eden kesintilerin süresinde maliyeye intikal ettirilip ettirilmediği,

Kontrol edilir.

Muhtasar beyannamelere sözü edilen ödemelerin brüt tutarlarının yazılması gerektiği unutulmamalıdır.

NOTERLERİN DAİREDE BULUNMA ZORUNLULUKLARI

Noterlik Kanunu 1. maddesinde noterliğin bir kamu hizmeti olduğu,

51. maddesinde, günlük çalışmanın, o yerdeki diğer resmi dairelerle birlikte başlayacağı, noter odalarının, ... günlük çalışma ve tatil saatini her yılki olağan genel kurul toplantısında, ... tespit edeceği,

Noterlik dairesindeki iş kabulü süresinin ... en çok bir saat daha fazla olabileceği, noterin günlük çalışma süreleri dışında iş kabul edemeyeceği ancak 52. madde hükümlerinin (vasiyetname tanzim ve tasdiki veya gecikmesinde zarar umulan noterlik işlemleri) saklı olduğu,

Noterlik Kanununun 35. maddesinde,

“hastalık ve izin gibi haklı engeller sebebiyle işlerinden ayrılan noterlere, o noterlikte öncelikle imzaya yetkili kimselerin vekalet edeceği” belirtildiğinden noterlik görevinin sayılan haller dışında bizzat kendileri tarafından yerine getirileceği,

Yine aynı Kanunun 58 maddesinde ise görevinden izinsiz olarak ayrılmış olanlar hakkında disiplin cezası uygulanacağı,

İfade edilmektedir. AMORTİSMAN

Amortisman, duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir.

İşletmeler kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir.

Böylece muhasebenin dönemsellik ilkesi de yerine getirilmiş olur.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 313. md uyarınca, amortisman uygulamasının

şartları:

a)         İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması,

b)         Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması,

c)         Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması,

d)         İktisadi kıymetin değerinin 800 TL’yi aşması,

(2014 yılı için demirbaş ve amortisman sınırı tutarı 432 nolu GV tebliği ile yayınlanmıştır.)

Burada sözü edilen demirbaş ve amortisman sınırı KDV HARİÇ tutar üzerinden belirlenecektir.

Amortisman mevzuu olacak mallar nedeniyle ödenen paraların, 213 sayılı Yasa’nın 315. maddesi uyarınca, her yıl yalnızca ve en çok %20’si, alındıkları aya "gider olarak" kaydedilebilir.

Bu incelemeyle alakalı olarak, TNB’nin;

Binek otomobillerinin amortisman ve diğer masraflarının gider kaydedilmesi hk. Hukuk: 22.02.1999 gün ve 18 sayılı genel yazısının,

Noterlik demirbaşına kaydedilmek üzere iktisap edilen otomobiller için ödenen kredi faizleri ile alakalı 1999/36 sayılı genelgenin,

Uygulanmasına dikkat edilmelidir.

ÖNERİ : “Amortismana kayıtlı binek otomobillerin veya noterliğe ait taşınırların satılması durumunda satış bedelinin gelir olarak gösterilmesi gerekir.

Başka yere tayin olan noter (A.B.)’nin amortismana kayıtlı oto ile bazı taşınırlarını tayin sırasında satmış olmasına karşın yeni görev yerinde bunları gelir olarak göstermediği belirlenmiş, gereğine tevessül ettirilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun 67/3. maddesi yollamasıyla, Vergi Usul Kanununu 328. md. gereğince amortismana tabi menkul malların satışı sonucu elde edilen paranın makbuz kesilmesi suretiyle noterlik geliri olarak gösterilmesi,

Diğer yandan, özellikle binek otolarda ÖTV+KDV’nin tamamı amortismana tabi miktara eklenebileceği gibi, o dönem için doğrudan gider olarak da gösterilebilir.

Burada zaman zaman karşılaştığımız sorun, satın alınarak demirbaş defterine kaydedilen otonun ÖTV+KDV’sinin tek seferde doğrudan gider olarak gösterilmesine karşın, amortismana tabi miktarın hesabında faturadaki bakiye tutarın esas alınması yerine, tüm fatura miktarının dikkate alınması suretiyle ÖTV+KDV toplamının mükerreren gider olarak gösterilmesidir.

NOTERLER TARAFINDAN FAZLA ya da EKSİK ÜCRET ALINMASI :

TK Yönetmeliğinin 76. maddesinin 7/b fıkrası uyarınca,

“Noterlik Kanunu’nun 117 nci maddesinin tatbikine esas olmak üzere, fazla ücret alındığının tespiti halinde durum değerlendirilerek noterin beyanını da taşıyan iki nüsha tutanak düzenlenir ve düşünce yazısına bağlanarak Başkanlığa gönderilir.”

Yönetmeliğin 76. maddesinin 7/ç fıkrası gereği de,

“         iş kağıtlarının tetkikinde harç, vergi ve değ. kağıt bedelinin sehven noksan

alınması halinde de, ... (buna dair) tutanak vergi dairesine gönderilir, fazlalık ya da noksanlık az sayıda işlem ve tutara ilişkin ise öneri yapılarak rızası dahilinde noksanlık mahallinde notere ikmal ettirilir,

Yönetmeliğin 76. maddesinin 7/c fıkrası uyarınca,

“eksik ücret alınmasının kasıtlı olduğu anlaşıldığında ceza ve disiplin yönünden işlem yapılır”

Belirtmek gerekir ki, eksik ücret alınması temadi eden bir fiil haline gelmiş ise bu da rekabet yasağını ihlal edebileceğinden Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tevessülata geçilmesi gerekebilecektir.

GENEL OLARAK İNCELEME :

TK Yönetmeliğinin 76. maddesinin 7/ğ fıkrası uyarınca, “... seçilen iş kağıtlarındaki tahakkukların kanun, yönetmelik, tebliğ, mütalaa ve ücret tarifesindeki esaslara uygun bulunup bulunmadığı tetkik edilir.”

İşlemin içeriği incelenerek taraflardan hangisinin nasıl bir yükümlülük altına girdiği,

İşleme katılanların harç açısından muafiyeti bulunup bulunmadığı,

İşlemin kendisinin bir istisnasının olup olmadığına da dikkat edilir.

Sözleşmelerin konusu, değeri, var ise cezai şart tutarı, imza sayısı tetkik edilir.

YETKİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI :

TK Yönetmeliğinin 76. md 7/e fıkrası uyarınca,

eski tarihli evrak tanzimi,

yevmiye defterinde numara ayırma,

harç, damga veya sair vergilerin ödenmelerine esas olarak düzenlenen beyannamelerde veya bunlara eklenen makbuzlarda tahrifat yapılması

Hususları üzerinde titizlikle durulur.”

Yönetmeliğin 76. maddesinin 7/f fıkrası uyarınca,

“Muamelelerde birçok yolsuzluğa rastlanması, işlerin ve kayıtların tamamen karışık bulunması halinde,

Başkanlığın bilgi ve izni dahilinde denetim ... süre uzatılır. ... yolsuz ve noksan işlemlerden mümkün olanların düzeltilip tamamlanmasına çalışarak, ilgililer hakkında işleme geçilir, ... gerektiğinde bilirkişiden de yararlanılır.”

Suç teşkil eden veya inzibati muameleyi gerektiren bir husus görülmesi halinde, inceleme bütün işlemlere teşmil edilir, gerekirse önceki dönemlere ait işlemler de incelenir.(Yönetmelik 76/7g md)

NOTERLİK DAİRESİ VE ARŞİVİN KONTROLÜ

TK Yönetmeliği 76. md. 8. fıkrası uyarınca,

“Denetim sırasında hizmet mahallinin Resmi bir dairenin gerektirdiği saygınlığı sağlayacak nitelikleri taşıyıp taşımadığı ve mefruşatının bu niteliğine uygun bulunup bulunmadığı üzerinde durulur.”

Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 6. maddesi:

Noterlik dairesi, noterliğin sürekli faaliyet gösterdiği yer olup noter çalışma, servisler, bekleme ve arşiv bölümlerinden oluşur.

Her daire, o yerdeki noterlik işlerinin yoğunluğu göz önünde tutularak, işlerin rahat görülmesini sağlayacak ve iş sahiplerinin kolaylıkla işlerini gördürebilecekleri nitelikte olmalıdır.

Noterlik dairesi bağımsız bir bina olabileceği gibi bir binanın bir dairesi veya bir dairenin münasip bir bölümü de olabilir.

Arşiv bölümü noterlik dairesinin içinde olabileceği gibi daire dışında bir yerde de

olabilir.

 

Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nin 59. maddesi,

“Dairede her türlü tehlikelere karşı korunma tedbirlerinin, yangından korunma önlemlerinin alınması, yeterli sayı ve nitelikte malzeme bulundurulması zorunludur.”

İş hacmi itibariyle, dar ve yetersiz,

yazın sıcaktan durulması zor,

iş sahiplerinin dik merdivenden çıkıp, inmeleri güç ikinci kat bir yerde hizmet verilmesi,

Yönetmeliğin 6. md.nde belirtilen noterlik dairesinin “işlerin rahat görülmesini sağlayacak ve iş sahiplerinin kolaylıkla işlerini gördürebilecekleri nitelikte olma” unsuruna aykırı görülebilir.

 

NOTERLİK ARŞİVİNİN KORUNMASI

Noterlik dairesinin kronolojik hafızasını oluşturan arşivin

kötü niyetli kişilerin kasıtlı müdahalelerine,

yangın, su baskını ya da nemlenme gibi evraka zarar verici faktörlere, karşı korunması son derece önemlidir.

Örneğin arşiv zeminine yakacak odun ve kömür konulması, Yönetmeliğin 6. maddesindeki tahsis amacına uygun olmadığı gibi, evrakın muhafazasında da fevkalade tehlikeli bir duruma sebebiyet olarak algılanacaktır.

Arşiv olarak kullanılan odanın, rutubet alması sebebiyle, birçok cilbendin nemlendiği, iş kağıtlarının ıslanmış hale geldiği, yazıların okunmasının zorlaştığı görülebilmektedir. Bu durumda acilen gerekli önlemlerin alınması gerekir.

---